خرید اثر هنری آسان تر از همیشه؛ اقساطی، چکی/گلستان و والی پور ارزیابی کردند

ایران‌آرت: صابر محمدی در جام جم نوشت: حالا دقیقا سی سال از روزی که آن بیانیه در روزنامه کیهان منتشر شد، می‌گذرد؛ گالری گلستان تازه تاسیس شده و طی بیانیه‌ای اعلام کرده بود می‌خواهد برای این‌که همه بتوانند اثری از هنرهای تجسمی را در خانه داشته باشند، به صورت اقساطی آثارش را بفروشد. آن روزها کاری که گلستان کرد با وجود این‌که بسیار از جانب علاقه‌مندان به هنر مورد استقبال قرار گرفت، مورد توجه باقی گالری‌ها قرار نگرفت. حالا سی سال از آن روز می‌گذرد و زمزمه فراگیرشدن این روال جدید در مارکتینگ هنر ایران به گوش می‌رسد.

تا حالا شده در گالری‌گردی‌های‌تان به تابلویی یا مجسمه‌ای یا عکسی بربخورید و بخواهید آن را بخرید اما مبلغی که برای آن تعیین شده چندین برابر آن پولی باشد که در کارت بانکی‌تان دارید؟ حالا اما می‌توانید ناامید از در گالری‌ها بیرون نروید؛ دیروز مدیر یکی از گالری‌های تهران خبر داده که قصد دارد آثارش را به صورت قسطی بفروشد و می‌دانیم که چند گالری دیگر نیز چنین روالی را در دستور کار قرار داده‌اند. با توجه به نوسانات عجیب و غریب بازار ارز و گران‌شدن همه ابراز و ادوات هنرهای تجسمی، به نظر می‌رسد گالری‌های بیشتری به فروش قسطی آثارشان روی بیاورند.

اما آیا مسلط‌شدن چنین روندی به نفع بازار هنرهای تجسمی در ایران است؟ سویه‌های منفی و مثبت چنین روندی چه می‌تواند باشد؟ روزنامه جام جم سراغ دو گالری داری رفته که از سال‌ها پیش چنین روالی را در پیش گرفته‌اند.

فروش اقساطی در روزگار گرانی

همواره شنیده‌ایم که می‌گویند هنرهای تجسمی به لحاظ ورود مردم به بازار آن، هنرهایی لوکس محسوب می‌شوند؛ به این معنا که فقط متمولین و سرمایه‌داران می‌توانند به مارکت آن ورود کنند. البته این گزاره، بهره‌های فراوانی از حقیقت برده است و شما برای این‌که به یک خریدار و فروشنده حرفه‌ای تبدیل شوید همچنان باید سرمایه‌دار باشید. اما در سطحی کوچک‌تر حالا ظاهرا امکانی فراهم شده که شما اگر اندکی هم دستتان به دهن‌تان می‌رسد بتوانید در گالری‌های تهران بچرخید و آثاری را با خود به خانه ببرید. 

نوسان بازار ارز و سکه بر کار گالری‌ها هم اثرش را گذاشته. هنرمندان و گالری‌ها بدیهی است که قیمت‌ها را بالا برده‌اند؛ به طور مثال رنگی را که پیش از این ۱۰ هزار تومان می‌خریدند حالا باید ۲۰ هزار تومان بخرند. دیگر ادوات و ابزارهای‌شان هم دو برابر گران شده است.

روال نشود

گالری والی از آن مراکزی است که از همان ابتدای فعالیت‌اش تا کنون، فروش قسطی آثار را نیز در روال کاری خود گنجانده است. حالا مدیر این گالری می‌گوید معتقد است هنوز فروش اقساطی آثار هنرهای تجسمی در گالری‌ها همه‌گیر نشده اما به‌زودی با توجه به شرایط موجود فراگیر خواهد شد.

مژگان والی‌پور درباره این‌که آیا مسلط‌شدن چنین روالی را به ساز و کار گالری‌ها مثبت است یا منفی می‌گوید: «این‌که این ماجرا تبدیل به اصل شود، به سود هنر نیست. نباید فروش اقساطی آثار تبدیل به ملاک شود. اما حالا ماجرا از این حرف‌ها گذشته و به نوعی اجبار رسیده است. حالا می‌شود گفت گالری‌ها اگر این کار را بکنند کار درستی می‌کنند. با توجه به شرایط اقتصادی موجود، چاره‌ای نیست». او حتی معتقد است در این شرایط، منطقی است سرمایه‌گذران به جای سرمایه‌گذاری در بازار ارز و طلا به خرید آثار هنری روی بیاورند؛ به‌خصوص آثار پیشکسوتان چون زودبازده است و البته توصیه می‌کند به آثار جوان‌ترها هم توجه شود چون آن‌ها هم در طولانی‌مدت تبدیل به سرمایه خواهند شد.

مجبور نبودیم، حالا مجبورند

در این میان اما لیلی گلستان که سی سال است گالری گلستان را تاسیس کرده معتقد است نه‌تنها این روال درست است بلکه باید از ابتدا همین روال در پیش گرفته می‌شد. او که سی سال پیش و به‌هنگام تاسیس گالری گلستان طی بیانیه‌ای در روزنامه کیهان اعلام کرده بود می‌خواهد آثارش را به صورت اقساطی و با چک‌های مدت‌دار بفروشد، امروز معقتد است فراگیرشدن چنین روالی، به هر چه عمومی‌ترشدن بازار هنر در ایران کمک می‌کند. گلستان درباره آن بیانیه می‌گوید: «در آن بیانیه آورده بودیم که می‌خواهیم امکان و تسهیلاتی ایجاد کنیم تا مردم عادی هم بتوانند آثاری را که دوست دارند، تهیه کنند. بسیار مورد استقبال قرار گرفت و حتی کارمندان عادی هم با چک‌های کارمندی از ما خرید می‌کردند. تازه، ما هیچ‌گاه هزینه خرید آثار را قسط‌بندی نمی‌کردیم و خودشان تعیین می‌کردند که می‌توانند در چند مرحله هزینه را پرداخت کنند. بسیاری از علاقه‌مندان به هنر بودند که آن موقع مثلا نمی‌توانستند یک میلیون‌تومان برای یک اثر پرداخت کنند و اقساطی  از ما خرید می‌کردند. کسانی که هیچ‌گاه طرف خرید آثار هنری نمی‌آمدند هم به سمت این بازار کشیده شده بودند».

گلستان که اخیرا اثری از سهراب سپهری را به عنوان گران‌ترین تابلوی تاریخ نقاشی ایران در حراج اخیر تهران فروخته می‌گوید آن سال که او چنین روالی را کلید زده، برای افزودن بر تعداد مشتریانش نیازی به فروش اقساطی نمی‌دیده و برای این‌که امکان خرید آثار تجسمی را برای عده‌ بیشتری از مردم فراهم کند دست به چنین کاری زده است، اما حالا گالری‌ها از سر ناچاری به فروش اقساطی روی آورده‌اند. البته او می‌گوید حالا هم خوشحال است اگر چنین روالی را همه گالری‌ها دنبال کنند.