مچ گیری از احسان علیخانی/ضرر به جیب 81 میلیون ایرانی
فرصت یک ساعته دیروز تلویزیون به احسان علیخانی برای دفاع از خود صدای اعتراض بسیاری را بلند کرد:
ایران آرت : مدیرمسوول روزنامه شرق اولین شخصی بود که به وقت یک ساعته تلویزیون به احسان علیخانی اعتراض کرد؛ همان روزنامه ای که گزارش عجیب غریب تخلفات مالی موسسه ثامن الحجج را منتشر کرد و در کنار چندین ارقام شگفت انگیز چندین میلیاردی نام دو مجری م. م و ا. ع هر یک با حدود سه میلیارد تومان درج شد؛ ساعتی بعد از انتشار شرق، احسان علیخانی و مهران مدیری از دو مسیر جداگانه انتساب حروف اختصاری را پذیرفتند: علیخانی با توضیح و مدیری با شکایت!
- اشتباه تلویزیون و ادله کافی شرق
مدیرمسئول روزنامه شرق با ارزیابی پخش برنامه «حالا خورشید» که به مدت یک ساعت به دفاعیات احسان علیخانی روی آنتن زنده اختصاص داشت، تصریح کرد که صداوسیما با پخش این برنامه به ضرر خود عمل کرد.
مهدی رحمانیان درباره برنامه «حالا خورشید» رضا رشیدپور که عصر شنبه از شبکه سه سیما پخش شد، چنین اظهار کرد: اگر تلویزیون و آقای احسان علیخانی با من مشورت می‌کردند صادقانه به آنها می‌گفتم که این کار را نکنید. به قول دکتر شریعتی اگر می‌خواهید حقیقتی را خراب کنید، خوب به آن حمله نکنید، بد از آن دفاع کنید.
مدیر مسوول روزنامه شرق تصریح کرد: امروز تلویزیون از خودش بد دفاع کرد. اگر این برنامه پخش نمی‌شد به نفع تلویزیون بود؛ لذا من با رسانه‌ای که خودش چنین کاری را با خودش انجام می‌دهد حرفی ندارم.
این فعال رسانه‌ای در پاسخ به پرسش ایسنا مبنی بر اینکه پیش از انتشار گزارش روزنامه شرق آیا واکنش‌ها را پیش بینی می‌کرده است؟ و اینکه آیا روزنامه شرق برای دفاع از خود ادله کافی دارد؟
گفت: طبیعی است که هر کنشی واکنشی دارد. برخی از این واکنش‌ها اتفاقا بسیار حرفهای و خوب بوده است مثل مطلبی که آقای علیخانی در اینستاگرام خود منتشر کرد. ای کاش ایشان در برنامه امروز تلویزیون شرکت نمی‌کردند.
رحمانیان در پاسخ به پرسش دیگر ایسنا درباره شکایت امروز مهران مدیری از روزنامه شرق که در دادسری رسانه‌ها مطرح شده است، گفت: درخصوص افرادی که از روزنامه شرق شکایت کرده‌اند، حق طبیعی‌شان بوده است. ما نمی‌توانیم برای آدم‌ها تعیین تکلیف کنیم. ضمن اینکه ما برای دفاع از گزارشی که در روزنامه شرق منتشر شده ادله کافی داریم که در صورت لزوم به دادگاه ارائه می‌دهیم.
چرا علیخانی منکر تبلیغ غیر قانونی ثامن الحجج شد؟!
دومین رسانه ای که به مصاحبه علیخانی با حالا خورشید معترض شد و مچ این مجری را در چند فراز از گفته هایش گرفت تابناک بود.
تابناک نوشت: پس از انتشار جزئیات تکان‌دهنده روابط مالی برخی چهره‌ها با موسسه غیرمجاز ثامن الحجج که ضربه محکمی به اقتصاد ایران وارد کرد، احسان علیخانی یکی از عناصری که از این مجموعه رقمی برای تبلیغ آنها دریافت کرده بود، ادعاهای عجیب و در عین حال خلاف واقعی را مطرح کرد و برخی مسئولان رده پایین صداوسیما نیز از او در بیان این اطلاعات خلاف واقع حمایت کرده‌اند؛ موضوعی که انتظار می‌رود با ورود نهادهای نظارتی مورد پیگرد قرار گیرد و مشخص شود برنامه‌های این تهیه کننده، چه میزان در افزایش اعتمادعمومی برای انتقال سرمایه‌هایشان به این مجموعه تاثیر داشته است؟
به گزارش «تابناک»؛ انتشار اطلاعاتی درباره موسسات مالی و اعتباری غیرقانونی «ثامن الحجج» و به میان کشیده شدن نام برخی چهره‌های مشهور، حواشی فراوان و واکنش برخی از این اشخاص که اگرچه نام‌شان در این گزارش‌ها به صراحت مطرح نشده بود اما افکارعمومی تشخیص داده بودند که پای آنها در میان است، را در پی داشت. احسان علیخانی چندین سال پیاپی در تمامی برنامه‌های پربیننده مناسبتی که برای تلویزیون ساخت، هزینه‌های برنامه‌اش را با تکیه بر همین موسسات مالی و اعتباری به عنوان اسپانسر تامین کرد.
علیخانی پس از نقدهای آتشینی که نسبت به او و عملکردش در این ارتباط وارد آمد، در یادداشتی نسبت به این موضوع واکنش نشان داد. مهم‌ترین فرازهای توضیحات این تهیه کننده و مجری تلویزیون در دو پاراگراف خلاصه می‌شد. در پارگراف اول علیخانی ادعا کرده که این موسسه در زمان همکاری او قانونی بوده و در همین چارچوب نیز تبلیغات به صورت قانونی صورت پذیرفته و اگر بعدها اتفاقی افتاده، ارتباطی با دوران تبلیغ این موسسه ندارد.
این شومن در این زمینه گفته است: «موسسه ثامن الحجج سالها قبل از همکاری با گروه اجتماعی شبکه سه در تمامی رسانه های رسمی کشور نظیر (روزنامه ها، تیزر و برنامه های اسپانسری تلویزیونی، خبرگزاری ها، سایتها، بیلبوردهای شهری، باشگاه‌های فرهنگی و ورزشی و...) حضور داشته که معنای این حضور پررنگ یعنی داشتن مجوزهای لازم از مراجع ذیصلاح، در نتیجه،اهدا مجوز تاسیس، مجوز گسترش موسسه تا بیش از 500 شعبه فعال، مجوز افتتاح حساب برای مردم و صاحبان صنایع، مجوز برای تبلیغات تا مجوز برای انحلال این موسسه، ربطی به من و امثال من ندارد. ما با یک موسسه قانونی براساس نص صریح قانون و نظارت های دائمی صدا و سیما کار کردیم.»
بخش دوم توضیحات علیخانی نیز بیان جزئیات درباره کسب مجوزهای قانونی برای این تبلیغات است. در این بخش آمده است: «طبق روال طبیعی هزینه‌های اکثر برنامه و سریال‌های پربیننده در تلویزیون که شما تماشا کردید به عهده اسپانسرها است، موسسه مذکور هم در سال 91 تقاضای همکاری با گروه برنامه‌ساز ما را داشته و شبکه بعد از بررسی و استعلام از مراجع ذیصلاح و دریافت مجوز تبلیغات از موسسه، بنده را به عنوان تهیه کننده به این موسسه معرفی کرد. یعنی مثل تمام تهیه کنندگان سازمان نه بیشتر و نه کمتر. طی سه سال و نیم و در قالب شش قرارداد با صداوسیما و شبکه، شش عنوان برنامه (دو‌نیمه سیب، ماه عسل 92، ماه عسل 93، سه ستاره، ویژه‌برنامه تحویل سال 93، بهارنارنج [1394]) تولید و پخش شد که مبلغ مذکور از جانب اسپانسر بعد از تایید برآورد هزینه‌های تولید توسط کارشناسان مربوطه شبکه و بابت تهیه و تولید به صدها نفر عوامل و هزینه های تولید به تهیه کننده تخصیص می‌یابد.»
ناصر کریمان مدیر گروه اجتماعی شبکه سه نیز به حمایت از علیخانی پرداخته و با تکرار ادعاهای او، گفته است: «این موسسه حدود ۵۰۰ شعبه داشته و در حال فعالیت بوده است؛ اینکه بعدا دچار آسیب شده و جلوی فعالیت آن گرفته شده؛ داستان دیگری است. پس از لغو مجوز، مجوز پخش تبلیغات آن در تلویزیون هم گرفته شد، احسان علیخانی صرفاً با معرفی مجموعه سیما،کاری را انجام داده و این‌ها با نظارت و کنترل شبکه بوده است، کما اینکه مراجع ذی صلاح هم نسبت به این قضیه اطلاع پیدا کرده‌اند، پس به نظر می‌رسد این شتابزدگی در قضاوت و انتشار خبر ناقص، بیشتر یک کار ژورنالیستی و رسانه‌ای است. شخص احسان علیخانی و همچنین سازمان صداوسیما پیگیر مطلب منتشر شده از طریق مراجع قضایی هستند و قطعاً تا شفاف‌شدن دقیق ماجرا دست از پیگیری بر نخواهند داشت.»
گفته‌های این مجری و مسئول حامی‌اش البته حتماً خلاف واقع است. بانک مرکزی در چهارم آبان 1393 رسماً لیست بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری مجاز را منتشر کرد که در این لیست اثری از ثامن الحجج نبود. رئیس بانک مرکزی نیز در نامه‌ای به صداوسیما خواستار توقف تبلیغ موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز در رسانه ملی شد. بنابراین علیخانی و سایر عوامل دخیل نمی‌توانند ادعا کنند از این تاریخ به بعد در جریان ممنوعیت تبلیغ این موسسه نبوده‌اند اما آیا واقعاً تبلیغات متوقف شد؟ پاسخ منفی است.
پنج ماه بعد از اعلام رسمی غیرقانونی بودنِ موسسه ثامن الحجج در آبان 1393، برنامه تحویل سال 1394 شبکه سوم سیما تحت عنوان «بهارنارنج» با تهیه کنندگی و اجرای علیخانی به مدت هشت ساعت پخش شد و این بار به جای تبلیغ مستقیم ثامن الحجج، باشگاه فرهنگی و ورزشی ثامن الحجج تبلیغ شد! در این برنامه بارها از ابوالفضل میرعلی مدیرعامل موسسه ثامن الحجج با عنوان دکتر تقدیر به عمل آمد؛ دکتری که اکنون مشخص شده یک دیپلمه با سوابق مالی سیاه است. ظاهراً در نامه رئیس بانک مرکزی به صراحت اشاره نشده بوده که زیرمجموعه‌های این موسسات مالی و اعتباری نباید تبلیغ شوند و از همین امکان برای تبلیغ غیرمستقیم ثامن الحجج استفاده شد.
در ادامه و در برنامه ماه عسل سال 1394 نیز شاهد تکرار استفاده از این روش بودیم که باز هم اعتراض برخی خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها را در پی داشت. در گزارش تسنیم در 4 تیر 1394 درباره این روند آمده است: «در برنامه مذکور این مؤسسه برای اینکه بتواند دستور بانک مرکزی مبنی بر عدم تبلیغات مؤسسات بدون مجوز را دور بزند، با نام باشگاه فرهنگی و ورزشی ثامن الحجج اسپانسر شد و امسال نیز با توسل به همین شیوه به‌عنوان یکی از اسپانسر‌های اصلی برنامه ماه عسل شبکه سوم سیما فعالیت می‌کند.» و واکنش مسئولان به این گزارش‌ها که کار را به اینجا رساند، جز سکوت چه بود؟
بنابراین علیخانی و همراهانش در صداوسیما دست کم برای دوره‌ای با وجود غیرقانونی اعلام شدن این مجموعه، به تبلیغ‌شان پرداخته‌اند. انتظار می‌رود نهادهای نظارتی و قضایی ورود کنند و بررسی نمایند نامه بانک مرکزی برای عدم تبلیغ موسسات مالی غیرمجاز نخستین بار چه زمان به صداوسیما ابلاغ شده و پس از آن در چند برنامه به صورت مستقیم و غیرمستقیم تبلیغ این موسسات شده است. همچنین باید مشخص شود سهم این تبلیغات در افزایش اعتمادعمومی برای سرمایه گذاری در این موسسات غیرمجاز چه میزان بوده و متناسب با تقصیر این برنامه‌ها، با آنها برخورد قانونی صورت پذیرد.
اخیراً محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت گزارش تکان‌دهنده‌ای داد و گفته است: «بانک مرکزی را مجبور کردند و تریبون محترم و نطق های برخی نمایندگان مجلس هم نقش داشت که حدود 23 تا 35 هزار میلیارد تومان پول پرفشار به سپرده گذاران موسسات مالی غیرمجاز بدهد، در حالی‌که موسسات غیرمجاز شعبه داشتند.» و در واقع به طور متوسط از جیب تک تک 81 میلیون ایرانی بین 283 هزار تومان تا 437 هزار تومان برداشت شده و به اشخاص داده شده که برای کسب سود بیشتر ریسک کرده‌اند و پولشان را در این موسسات گذاشته‌اند و اکنون مالشان بر باد رفته است. چرا باید این هزینه از جیب مردم به قیمت چاپ اسکناس بدون پشتوانه پرداخت می‌شد و آیا عاملان ایجاد اعتماد در نزد بخشی از سپرده گذاران برای انتقال منابع مالی‌شان به این موسسات سیاه، در رقم خوردن وضع موجود تقصیر کمی دارند؟
علیخانی در عین حال یک جمله دقیق و تحلیل واقعی را در توضیحاتش آورده بود: «...خبر دریافت سه میلیاردی (ا-ع) که از خبر مرگ احسان علیخانی بزرگتر نیست و فراموش می شود...» بله، مردم فراموش می‌کنند و این فراموشی کار را به اینجا رسانده است.
چند پرسش از احسان علیخانی
اما خبرآنلاین در متنی ملایم تر از این مجری جوان خواست تا به چند پرسش پاسخ دهد.
این رسانه نوشت: احسان علیخانی به نظرم قابل ستایش‌ترین فرد در آن جماعت سه نفره‌ای بود که رو به مردم قرار بود درباره ابهام سه میلیاردی ماجرای اسپانسرینگ موسسه ثامن‌الحجج و احسان علیخانی پاسخ دهند.
اینکه او پذیرفت «الف_ع»دیگری غیر از خودش نیست و سعی کرد صادقانه آن‌چه می‌تواند توضیح دهد را بگوید تا بلکه بخشی از مسئله شفاف‌سازی شود، بی‌تردید ستودنی است اما آیا آن‌چه گفته شده به همه ابهام‌ها پاسخ داده است؟
راستش اقلا من یک نفر چند پرسشی برایم باقی مانده که برای یافتن پاسخ‌اش با یکی از مدیران بخش مرتبط در رسانه ملی که مسئول مستقیم امور تکذیب‌هاست تماس گرفتم اما اصرار داشت خودش تخصصش را ندارد و اگر قرار به پاسخ‌گویی باشد، خودشان از مدیوم رسانه‌های پرشمار خودشان، بسته محتوایی تولید و منتشر می‌کنند!
تا آن زمان اما کاش احسان علیخانی که اتفاقا به عکس خیلی از حضرات رسانه ملی عادت به خواندن نقدها دارد، درباره این چند ابهام هم پاسخ دهد و شاید کمک کند به اینکه برای مردم، گفته‌هایش باورپذیرتر باشد.
او این سه میلیارد را هزینه تولید ۶ سری برنامه حدودا سه ماهه با پرسنلی حدودا ۱۵۰ نفری اعلام کرد. این یعنی اگر به طور متوسط هر یک از اعضا برای چنین کاری فقط متوسط درآمد ماهیانه ۳ میلیون تومانی می‌داشتند، این پول تمام می‌شده است؛ بدون خورد و خوراک، بدون هزینه دکور و باقی نیازهای یک‌سری برنامه زنده!
جای دیگری از هزینه دکور گفت و اینکه فقط در یک فقره ۲۵ میلیون تومان برآورد قیمت را اضافه تشخیص داده بودند. رقمی که مربوط به یکی از همان ۶ برنامه مورد اشاره بوده است! این یعنی اقلا باید رقم ارائه شده ۴ برابر رقم مازاد باشد که گران تخمین زده شده است دیگر!
مواردی از این دست که در نگاه سخت‌گیرانه بتوان از لا‌به‌لای حرفهای احسان در آورد، احتمالا کم نیستند. مثل ماجرای تاریخ اعلام غیرقانونی بودن موسسه و آخرین برنامه مشارکتی ساخته شده در «ماه عسل» که خبرگزاری تابناک روی آنها دست گذاشته است!
پرسش اما درباره اصل این قرارداد است. قراردادی که علیخانی درست می‌گوید. حتی عادل فردوسی‌پور هم در برنامه‌هایش پای آنها را امضا کرده است و اگر قرار به گیر دادن باشد، پای او هم وسط می‌آید.
ماجرا این است که آیا واقعا این قراردادها، قرارداد تولید برنامه‌ها بوده‌اند یا تنها پول هدایای برنامه؟ خود شما خیلی خوب می‌دانید برای برنامه‌های سال تحویل‌تان، پاکت‌هایی که می‌گویند پرداخت شده تا ستاره‌ها بیایند، چند ده میلیون تومانی بوده است و فقط سی مهمان از این مهمان‌های زیاد برنامه‌های نوروزی‌تان گاه عدد سرانگشنی حضورشان در استودیوی برنامه، می‌شود بیش از ارقامی که گفتید.
شما در حضور رشیدپور یک بار گفتید این پول در قراردادی که در رسانه ملی موجود است، میان شما و این موسسه بسته شده تا هزینه کل برنامه را تامین کند. این یعنی باید صراحتا در اسناد مالی آن شرکت قید می‌شد قرارداد میان موسسه و رسانه ملی یا فلان تهیه کننده برای برنامه مثلا «ماه عسل» یا ...
ولی همان جا درباره اینکه چرا کنار این اسناد مالی قید شده هدیه؟ گفتید: «این ها هدیه قید شده چون به مهمانان برنامه هدیه داده می‌شده است.»
این‌ها کمی شائبه‌برانگیز است. کمی شائبه‌برانگیزترش شاید این باشد که در این قراردادها از واژه‌هایی چون صلح، یا هدیه یا پاداش استفاده شده که در قالب قرارداد رسمی همکاری نباشند و به صورت رسمی شامل مالیات نشوند.
رسانه ملی که خودش مالیات نمی‌دهد و به موسساتی که میثاق‌نامه شفافیت اطلاعاتی را امضا کردند، نپیوسته است، اما آیا شما می‌توانید خیلی شفاف به مردم بگویید مالیات چنین قراردادی پرداخت شده یا نه؟
چیزی که اگر رخ داده باشد، دیگر نمی‌توان ایرادی را متوجه شما دانست اما به نظر می‌رسد طوری از پاسخ طفره می‌روید که باعث تردید می‌شود.
اتفاقی که اگر پاسخ‌تان برایش منفی باشد، چالشی بزرگتر را پیش روی مدیران صدا و سیما ایجاد می‌کند. اینکه نه فقط برای قرارداد شما که رسانه ملی برای هیچ یک از قراردادهای اسپانسرینگش، حداقل ضوابط قانونی پرداخت مالیات بر درآمد را رعایت نمی‌کرده است.
این آن وقت مطالبه‌ای ملی است که باید همه ما پیگیرش باشیم. شاید بپذیریم آن موسسه مالی مجوز رسمی داشته و شما کف دست تان را بو نکرده بودید و این همه بندگان خدایی که با دیدن نام یک موسسه در رسانه ملی و تبلیغ یکی از محبوب‌ترین مجریانش، آنجا سرمایه‌گذاری کرده‌اند، شما را ببخشند و توضیحات از صمیم قلب‌تان را بپذیرند اما درباره این پرسش‌های بعدی هم لطف می‌کنید خیلی صریح پاسخ بدهید؟
مهران مدیری کجاست؟
در این روز پر خبر از مهران مدیری دیگر متهم پرونده ثامن الحجج البته به نوشته شرق، فقط همین درج شد که او صبح شنبه راهی دادسرای رسانه شده است تا شکایتی که قول داده را انجام دهد.
البته او حتما عصر مصاحبه مدیرمسئول شرق را شنیده که گفت:" دست ما پر است و آدم‌هایی که دریافتی‌های وحشتناک از سپرده‌های مردم داشته‌اند باید پاسخگو باشند و با مظلوم‌نمایی و حاشا کاری از پیش نمی‌رود."
