چرا حاجی فیروزها گدا شدند؟
هنوز قر کمرش تمام نشده، کاسه گدایی را می گیرد جلوی شما.
ایران آرت: هنوز قر کمرش تمام نشده، کاسه گدایی را می گیرد جلوی شما.
آنقدر "ارباب خودم سامبولی بلیکم" را بی مزه و دور از هر طنازی ادا می کند که تقریبا همه راننده اتومبیل ها شیشه را می کشند بالا.
سر هر چهارراه و لالوهای هر ترافیک و راه بندانی با تمبک شان هستند اما دریغ از هر ریتم شاد و طنازی حاجی فیروزی!
این روزها همه اتفاق نظر دارند: حاجی فیروز هم حاجی فیروز های قدیم!
چه بلایی سر حاجی فیروزها آمده که دیگر نمی توان به بچه ها و کودکان معرفی شان کرد.
فقط صورت سیاه و لباس قرمز براق شان به حاجی فیروز می ماند و بس.
جواد انصافی - بازیگر و کاگردان تئاتر که خودش از سیاه باز های قهار است رسانه‌ها را یکی از مقصران اصلی این ماجرا می داند و گفت: در رسانه‌ها تبلیغاتی درباره حاجی فیروز نداریم. من سال‌هاست که درباره این پیام‌آوران شادی پژوهش کرده‌ام و کتاب هم درباره آن نوشته‌ام. بارها و بارها از رادیو و تلویزیون خواسته‌ام که روی این موضوع کار کنند، چرا که رادیو و تلویزیون بُرد خبری و اطلاعاتی بیشتری نسبت به دیگر رسانه‌ها دارند، اما با این وجود بازتابی از حاجی فیروز و سیاه‌نمایی نداشته است. مطبوعات هم در این‌باره جایگاه خود را دارند و خیلی کم به این شخصیت نمادین پرداخته‌اند.
به گفته او، دلیل دیگری که موجب ازدیاد حاجی فیروزهای گدا در سطح شهر شده، فقر اجتماعی است و در حال حاضر وضعیت مالی جامعه نابسامان است. برخی که درآمدی ندارند، می‌خواهند از این راه کسب درآمد کنند. مسئولیت رسانه‌ها برای کاهش چنین وضعیتی زیاد است، آن‌ها باید آگاهی مردم را درباره تاریخچه و نوع عملکرد حاجی فیروزها افزایش دهند. در این صورت آگاهی افرادی که حاجی فیروز می‌شوند، نیز افزایش می‌یابد و ممکن است دیگر جلو کسی دست دراز نکنند و خورجینی بر دوش بگذارند تا خود مردم به آن‌ها هدیه دهند.
حاجی فیروز شخصیتی است که از گذشته تا امروز با چهره‌ای سیاه و لباسی قرمز خبر فرارسیدن نوروز را به مردم می‌داده است. او یک چهره افسانه‌ای در ایران باستان است که همواره نویدبخش بهار و سرسبزی و شادی بوده و شوق رسیدن سالی نو را در دل مردم دوچندان می‌کرده و با شعرهایی که می‌خواند سالی یک روز مهمان کوچه‌ها و خیابان‌های شهر می‌شد.
امروز حاجی فیروز سایه تکدی‌گری را به دنبال خود روی زمین می‌کشد، بدون آنکه هیچ نشانی از پیشینه خود به همراه داشته باشد و شاید مردم را هم بتوان در این اتفاق تا حدی مقصر دانست که با فراموش کردن وظیفه اصلی حاجی فیروز، در تغییر شخصیت و سودجویی از این چهره باستانی تأثیرگذار شده‌اند.
داود فتحعلی‌بیگی هم در گفتگو با ایسنا معتقد است علت پدید آمدن و شدت گرفتن معضل حاجی فیروزهای گدا، نبود مدیریت نهادهای فرهنگی برای برگزاری آئین و رسوم است.
این کارگردان تئاتر درباره تاریخچه «حاجی فیروز» گفت: در گذشته‌های دور که مردم حساب روزها، ماه‌ها و سال‌ها را نداشتند، در اواخر سال دسته‌جات نوروزی‌خوان در اقصی نقاط کشور به شهرها می‌آمدند و خبر فرارسیدن نوروز و بهار را به مردم می‌دادند.
او افزود: مردم هم در قبال خبر خوش و نیک نوروزخوان‌ها به آن‌ها هدایایی مانند تخم‌مرغ، نان، گردو و … می‌دادند. در شهرهای مختلف این نوروزی‌خوان‌ها را با اسامی گوناگونی مانند حاجی فیروز، غول بیابانی، رشکی ماسی، عمو نوروز، آتش‌افروز و… می‌شناختند.
فتحعلی بیگی در ادامه بیان کرد: با گذشت زمان این آئین تغییر کرد و تنها یک نفر تنبکی در دست می‌گرفت و با خواندن آوازهای نوروزی، فرارسیدن بهار را خبر می‌داد و هدایایی از مردم دریافت می‌کرد.
این پژوهشگر با بیان اینکه "امروز کارکرد پیام‌آوران شادی به تکدی‌گری تبدیل شده است" افزود: در حال حاضر هر کسی صورت خود را دوده می‌مالد و در حالی‌که از آن آئین و اشعار نوروزی‌خوانی چیزی نمی‌داند، به خیابان‌ها می‌آید و فقط دنبال گدایی است.
فتحعلی‌بیگی درباره علت به وجود آمدن و شدت گرفتن تکدی‌گری حاجی فیروزها گفت: در گذشته این آئین و رسوم بر اساس باورهای مردم شکل گرفته و با مرور زمان با تغییراتی جلو آمده است. در جوامع مدرن بر این آئین‌ها که جزء سنت‌های دیرینه خودشان است، نظارت می‌کنند، تا به طور صحیح برگزار شوند.
او افزود: ما هم برای اینکه چنین معضلی پدید نیاید، باید بر برگزاری چنین آئینی نظارت و آن را مدیریت می‌کردیم و دسته‌جات نوروزی را خود نهادهای فرهنگی مانند یک قرن گذشته برگزار می‌کردند. اما متولیان این امور احساس وظیفه‌ای برای اجرای این آئین نکردند و یا آن را خرافات دانستند. به هر حال کسی برگزاری آئین نوروزی‌خوانی را مدیریت نکرد.
اصغر همت، بازیگر و کارگردان با بیان اینکه تکدی‌گری حاجی فیروزها به یک سنت غلط تبدیل شده است، گفت: فقر عامل اصلی این موضوع است.
عضو هیئت مدیره خانه تئاتر گفت: فقر عامل اصلی این موضوع است و متأسفانه این موضوع به یک سنت غلط در فرهنگ ما تبدیل شده است.
او افزود: در شب نوروزگانِ خانه تئاتر پیشنهادی مبنی بر اینکه «حاجی فیروز» از شکل تکدی‌گر خود خارج شود، مطرح شد.
این بازیگر تئاتر اضافه کرد: پیشنهاد من این است که دانشجویان تئاتر و علاقه‌مند در جشن‌ها و مراسم دعوت شوند که به شکل "حاجی فیروز" یا پیک‌های شادی دیگر دربیایند و بین مردم شیرینی و هدایایی پخش کنند تا این موضوع را از شکل اسف‌باری که سال‌هاست در جریان است، نجات دهند و این پیک شادی‌آور یک متکدی نباشد و فردی باشد که واقعاً می‌خواهد شادی را قسمت کند و این کار را تحت حمایت دولت یا سازمانی مانند شهرداری انجام دهد.
