از خالق اولین داستان پلیسی تا جوانانی که جنایی‌نویس شدند

چند سالی است که نویسنده‌های جوان ایرانی نیز به تجربه ژانر جنایی روی آورده‌اند و بازار این سبک ادبی را داغ کرده‌اند.

ایران آرت: صفحه حوادث روزنامه‎‌ها و فیلم‌ها و سریال‌های ترسناک، در همه جای جهان مخاطبان پرشماری دارد. در این بین، ژانر جنایی هم در میان خوانندگان کتاب، طرفداران ویژه خود را پیدا می کند. این‌که قتلی اتفاق بیفتد، جرمی به وقوع بپیوندد، پرده از راز وقوع جرم و جنایت برداشته شود و مجرم به سزای عملش برسد یا نرسد، بستری است برای یک سیر روایی که از گذشته تاکنون پرمخاطب بوده و هست.

به گزارش ایران‌آرت، خراسان در ادامه نوشت؛ برای نمونه، در قرن چهارم، یک قاضی و نویسنده از اهالی بصره به نام ابوعلی مُحَسَّن بن علی تنّوخی  مجموعه حکایت‌هایی را با نام "فرج بعد از شدّت" نوشت که در میان آن‌‎ها چند داستان جنایی هم به چشم می‌خورد. ژانر ادبیات جنایی به شکل مدرن آن، در سال 1841 با داستان کوتاه "قتل در خیابان مورگ"، اثر ادگار آلن پو شکل گرفت و بعدها زیرشاخه‌هایی مانند معمایی، پلیسی، جاسوسی، حقوقی، کارآگاهی و... پیدا کرد. آن‌چه در پی می‌آید، معرفی چند نویسنده از نسل قدیم و جدید جنایی‌نویس‌های ایرانی است.  

پیشکسوت‌های ژانر جنایی

"فیل در تاریکی" را اولین داستان پلیسی مدرن در ایران می‌دانند. قاسم هاشمی‌نژاد این رمان جنایی را در سال 1355 نوشت و در همان سال روزنامه‌ای هم آن را به شکل پاورقی منتشر کرد. شخصیت اصلی داستان، جلال، یک گاراژدار است که برادرش، حسین، در آلمان درس می‌خواند و با پیوستن اتفاقی‌اش به یک شبکه تبهکار، به قتل می‌رسد و... .

با این حال عده‌ای بر این باورند امیر عشیری، پایه‌گذار ادبیات پلیسی در ایران است. او شهرت خود را مدیون پاورقی‌های پلیسی‌اش در دهه‌های 1330 تا 1350، به ویژه در اطلاعات هفتگی است. عشیری بیش از 70 اثر جنایی و پلیسی دارد که از بین آن‌ها می‌توان به "قلعه قهقهه"، "قطار نیمه‌شب" و "کوکائین" اشاره کرد. ویژگی مهم این نویسنده این است که او چند اثرش را به دل تاریخ برده و رمان جنایی تاریخی هم نوشته‌است.

احمد محققی از دیگر جنایی‌نویس‌های مشهور دهه 60 محسوب می شود. او اولین بازپرس ویژه قتل عمد دستگاه قضا بود و ابتدا داستان‌هایش را به شکل پاورقی منتشر می‌کرد. "سقوط"، "نیلوفر" و "در میان شعله‌ها" از جمله آثار او هستند. تا چند دهه پیش نام احمد محققی، بازپرس ویژه قتل روی هر کتابی، فروش آن را ضمانت می‌کرد. منصور یاورزاده هم مانند محققی، بازپرس جنایی تهران بود که داستان تعدادی از پرونده‌های زیر دستش را نوشت. "اهریمن" و "سحرگاه خونین" از آثار شناخته شده یاورزاده محسوب می شود.

جنایی‌نویس‌های جوان

چند سالی است که نویسنده‌های جوان نیز به تجربه ژانر جنایی روی آورده‌اند و بازار این سبک ادبی را داغ کرده‌اند. در سال 1393  از  کاوه میرعباسی، مترجم مطرح، رمانی پلیسی-کارآگاهی به نام "سین مثل سودابه" منتشر شد که اولین جلد از یک مجموعه هفت جلدی است. شخصیت‌های این مجموعه داستان، نامشان را از شاهنامه گرفته‌اند اما ارتباطی با داستان‌های شاهنامه ندارند.

مهام میقانی، نویسنده جوان جنایی‌نویس دیگری است که با رمان پلیسی "در سیّد خندان کسی را نمی‌کشند" شناخته‌ شده‌است. داستان این رمان که در سال 97 منتشر شد، در محله دوران کودکی میقانی می‌گذرد. رمان‌های "گرمازده"، "پیوند زدن انگشت اشاره" و "ترکیب‌بندی در سرخ" از دیگر کتاب‌های این نویسنده در ژانر جنایی هستند.

محمدحسن شهسواری، یکی دیگر از نویسندگان نسل جدید ژانر جنایی است که "مرداد دیوانه" را نوشته و نشر هیلا آن را منتشر کرده است. شهسواری همچنین سرپرستی نگارش یک مجموعه رمان این ژانر را برای این ناشر بر عهده دارد که از میان آن‌ها می‌توان به "جمجمه جوان" از لیلا زارع، "کاج‌ها وارونه‌اند" از سامان نوایی و "اقامت ابدی" از ساناز زمانی اشاره کرد.