مهمترین اتفاقات ادبی در سال ۲۰۱۹/ از اهدای نوبل جنجالی تا مرگ غول‌های ادبیات و درخشش نویسندگان ایرانی
مهمترین اتفاق سال ۲۰۱۹ در دنیای ادبیات، از سرگیری اهدای جایزه نوبل ادبیات پس از یک سال توقف بود. اما این از سرگیری، بدون جنجال و حاشیه نبود.
ایران آرت: سال ۲۰۱۹ در حالی به پایان رسید که طبق معمول ده‌ها نمایشگاه بین‌المللی کتاب در سراسر جهان برگزار و میلیون‌ها نسخه کاغذی یا الکترونیکی کتاب در کتابفروشی‌های سراسر جهان عرضه شد. با این حال، این سال از مشکلات نشر، مثل سانسور و کمبود امکانات نشر رهایی نیافت.
در سالی که گذشت، مهمترین اتفاق در دنیای ادبیات، از سرگیری اهدای جایزه نوبل ادبیات پس از یک سال توقف بود.
اما این از سرگیری، بدون جنجال و حاشیه نبود. آکادمی نوبل تلاش کرد با انتخاب ﺍُﻟﮕﺎ توکارچوک به عنوان یک نویسنده "زن" برای نوبل ادبیات ۲۰۱۸، خاطره تلخ یک جنجال جنسی را که منجر به تعویق اهدای جایزه شده بود پشت سر بگذارد، ولی در عوض، با انتخاب پیتر هاندکه، نویسنده پرحاشیه اتریشی برای نوبل ادبیات سال ۲۰۱۹، به یک جنجال دیگر دامن زد.
به گزارش بی‌بی‌سی، اعتراض به اهدای جایزه نوبل به پیتر هاندکه به دلیل حمایت او از صرب‌ها در جنگ‌های بالکان، تا مراسم رسمی اهدای نوبل در روز دهم دسامبر ادامه داشت و علاوه بر نهادهایی چون انجمن قلم، کشورهایی مثل ترکیه نیز از آکادمی نوبل انتقاد کردند.
با این حال، آکادمی سوئد "نبوغ زبانی" پیتر هاندکه ۷۶ ساله را و همچنین "تخیل روایی" اولگا توکارچوک ۵۷ ساله لهستانی را ستود.
جایزه‌های زنان
پس از نوبل، مهمترین جایزه ادبی جهان، جایزه بوکر است که به بهترین آثار داستانی انگلیسی‌زبان سال اهدا می‌شود. امسال این جایزه، با تصمیم خلاف معمول داوران، به طور مشترک به دو زن اهدا شد: مارگارت آتوود، نویسنده کانادایی برای رمان "وصیت‌ها" و برناردین اواریستو، نویسنده بریتانیایی-نیجریه‌ای با رمان "دختر، زن، دیگر".
رمان "وصیت‌ها" ادامه رمان معروف "سرگذشت ندیمه" است. "سرگذشت ندیمه" در سال ۲۰۱۷، در بحبوحه جنبش "من هم" (#MeToo) که در آن زنان شروع به علنی کردن موارد تعرض جنسی کردند، به مانیفستی برای زنان تبدیل شد.
همچنین جایزه بوکر بین‌المللی برای اولین بار به یک نویسنده عرب به نام جوخه الحارثی، نویسنده عمانی تعلق گرفت که با کتاب "اجرام آسمانی" به تغییرات دوران پسااستعماری عمان پرداخته است. او اولین نویسنده عمان بود که آثارش به انگلیسی ترجمه شد.
در آمریکا نیز سوزان چوی، نویسنده زن ۵۰ ساله، توانست برای پنجمین رمان خود با عنوان "تمرین اعتماد" برنده جایزه بخش کتاب جایزه کتاب ملی شود.
در فرانسه هم ژان پل دوبوآ، نویسنده رمان "همه در جهان یکسان زندگی نمی‌کنند" برنده گنکور، مهمترین جایزه ادبی دنیای فرانسوی‌زبان شد. این در حالی بود که در اواخر سال ۲۰۱۹، اعلام شد که برنار پیوو، روزنامه‌نگار معروف فرانسوی و رئیس پرنفوذ آکادمی گنکور برای همیشه از این آکادمی کناره‌گیری می‌کند.
یکی از اتفاقات ادبی در سال ۲۰۱۹ در فرانسه، انتشار آخرین رمان میشل ولبک با شمارگان ۴۰۰ هزار نسخه، در همان روزهای اول سال بود که بازار کتاب فرانسه را تسخیر و توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد. این رمان چند ماه پس از آغاز اعتراضات جلیقه‌زردهای فرانسه منتشر شد که در آن طبق معمول "پیش‌بینی‌های پیامبرگونه" میشل ولبک به چشم می‌آمد.
همچنین جایزه کتاب سال آلمان به رمان "تبار" نوشته ساشا استانیشیچ، نویسنده آلمانی- بوسنیایی اهدا شد.
بازپس دادن ملیت چکی به کوندرا و افتتاح موزه کاداره
از اتفاقات جالبی که در سال ۲۰۱۹ برای نویسندگان مطرح جهان افتاد، بازپس دادن ملیت چکی به میلان کوندرا، نویسنده معروف چکی بود. میلان کوندرا که در سال ۲۰۱۹ نود ساله شد، پیشتر تابعیت چک از این نویسنده به خاطر یک گفت‌وگو و ابراز عقیده در یکی از رمان‌هایش، سلب شده بود و از دهه ۱۹۸۰ فقط ملیت فرانسوی داشت.
در بریتانیا نیز، در آخرین روزهای سال ۲۰۱۹، نشان افتخار امپراتوری بریتانیا طی مراسمی در کاخ باکینگهام به جوانا ترولوپ، نویسنده بریتانیایی اهدا شد. جوانا ترولوپ در سال ۱۹۹۱ با نوشتن رمان "همسر کشیش" به شهرت رسید.
آلبانی نیز با ساخت و افتتاح یک موزه در سال ۲۰۱۹ در شهر تیرانا، پایتخت این کشور، تلاش‌های ادبی اسماعیل کاداره بزرگترین نویسنده زنده خود را ارج نهاد.
اسماعیل کاداره که در سال ۲۰۱۹ هشتاد و سه ساله شد، در همین سال از موزه خودش بازدید کرد.
محل این موزه، در طبقه سوم ساختمانی بتونی، آپارتمان خود کاداره بوده است که در سال‌های ۱۹۷۳ تا ۱۹۹۰، یعنی تا پیش از خروج از کشور در آن زندگی می‌کرد. او در این آپارتمان چندین رمان خود را نوشت: "غروب خدایان استپ" (۱۹۷۸)، "آوریل شکسته" (۱۹۸۰) و "کاخ رؤیاها" (۱۹۸۱). همچنین بخشی از شعرهایش را.
اولین شهر کتاب جهان و سالی خوب برای "نویسندگان مستقل"
سال ۲۰۱۹ برای کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، با وجود تنش‌هایی که داشت، در حوزه کتاب سالی پررونق بود.
در این سال، شهر شارجه در امارات متحده عربی، که به عنوان پایتخت جهانی کتاب در سال ۲۰۱۹ انتخاب شده بود، برنامه‌های فرهنگی و ادبی مختلفی را برگزار کرد.
مهمترین ابتکاری که شارجه از چند سال پیش برای پایتختی کتاب در نظر داشت، راه‌اندازی "شهر ناشران" بود که اولین مجتمع بین‌المللی است که کاملا به صنعت چاپ و نشر کتاب اختصاص دارد.
در این مجتمع به مساحت ۴۰ هزار متر مربع ناشران و انجمن‌هایی از سراسر جهان به ویژه کشورهای عربی حضور دارند و همچنین در زمینه چاپ کتاب بر اساس درخواست و سفارش فعالیت می‌کند.
همچنین سال ۲۰۱۹ سال خوبی برای "نویسندگان مستقل" در سراسر جهان بود؛ نویسندگانی که بدون کمک از ناشران، به انتشار آثار خود می‌پردازند.
سایت آمازون در روزهای پایانی سال، در وبلاگ خود اعلام کرد که به لطف این دسته از نویسندگان، فروش کتاب در کیندل (دستگاه الکترونیک کتابخوان آمازون) در سال ۲۰۱۹ افزایش یافت.
در میان درگذشتگان دنیای ادبیات، تونی موریسون، نویسنده آمریکایی آفریقایی‌تبار از همه معروف‌تر بود. او که در سال ۱۹۹۳، به عنوان اولین زن سیاهپوست برنده جایزه نوبل ادبی شده بود، تجسم سیاهان آمریکا در جهان ادبیات به شمار می‌رفت.
سال مرگ غول‌های ادبیات سیاهان
در میان درگذشتگان دنیای ادبیات، تونی موریسون، نویسنده آمریکایی آفریقایی‌تبار از همه معروف‌تر بود. او که در سال ۱۹۹۳، به عنوان اولین زن سیاهپوست برنده جایزه نوبل ادبی شده بود، تجسم سیاهان آمریکا در جهان ادبیات به شمار می‌رفت.
همچنین ارنست جینز، نویسنده آمریکایی-آفریقایی که در سال ۱۹۹۳ برنده جایزه ملی حلقه منتقدان کتاب آمریکا شده بود در این سال درگذشت. این نویسنده به «فالکنر سیاهپوست» معروف بود و در ۸۶ سالگی درگذشت.
درگذشت برنار دادیه، نویسنده آفریقایی که از او به عنوان پدر ادبیات ساحل عاج نام می‌برند، ضایعه دیگری برای اهالی ادبیات به ویژه ادبیات سیاه‌پوستان بود.
تونی موریسون؛ یک مرگ بی‌موقع
همچنین ژان استرابینسکی، نویسنده و منتقد ادبی سرشناس سوئیسی، در سال ۲۰۱۹ درگذشت.
اما یکی از مرگ‌های جنجالی سال ۲۰۱۹، خودکشی "آری بن"، نویسنده نروژی، داماد پیشین پادشاه نروژ و شاکی کوین اسپیسی، بازیگر آمریکایی، در روز کریسمس بود. او که چهل و هفت ساله بود اولین کتابش را در سال ۱۹۹۹ منتشر کرد. اما پس از وصلت با خانواده سلطنتی نروژ به شهرت رسید.
خوشی‌ها و ناخوشی‌های ادبیات ایران در سال ۲۰۱۹
در این سال نویسندگان ایرانی یا ایرانی‌تبار در خارج از مرزهای کشورشان خوش درخشیدند.
نگار جوادی، نویسنده فرانسوی ایرانی‌الاصل، یکی از این نویسندگان بود که توانست برای رمان "از شرق بریده" در سال ۲۰۱۹ برنده جایزه آلبرتین در آمریکا شود. این بیست و سومین جایزه‌‌ای بود که او برای این کتاب به دست می‌آورد.
بهروز بوچانی، نویسنده کرد ایرانی نیز که بیش از شش سال را در بازداشتگاه پناهجویان در جزیره مانوس در پاپوآ گینه‌نو گذراند، دیگر نویسنده‌ای بود که در سال ۲۰۱۹ به یکباره شهرت جهانی یافت.
او با نوشتن رمانی با عنوان "هیچ دوستی جز کوه‌ها" که یادداشت‌های او در این دوره بود، توانست جوایز معتبر متعددی از جمله گرانبهاترین جایزه ادبی استرالیا را از آن خود کند. این کتاب همچنین به زبان‌های مختلف ترجمه شد.
در ماه نوامبر، بوچانی پس از سال‌ها، بالاخره جزیره مانوس را ترک کرد و وارد نیوزیلند شد.
