جدال رسانه صدا و سیما و ارشاد بر سر نمایش نگار جواهریان/ سالاری: تفاوت اخلاق و بی‌اخلاقی است که یک خبرنگار بی‌اطلاع نمی‌تواند میان دفاع من از قانون و نه نگرش من نسبت به یک نمایش، تفکیک قائل شود

در اقدامی کم سابقه این روزها رسانه چاپی صدا و سیما، روزنامه جام جم، برای توقیف نمایش مخاطب اثر جابر رمضان، با بازی نگار جواهریان و لیلی رشیدی و ... دست به همه جور تولید محتوایی زده است؛ جام جم پس از آنکه دید زیر فشار گذاشتن مدیران وزارت ارشاد به خصوص محمود سالاری معاون هنری نتیجه مطلوبش را به همراه ندارد حالا پای چند نماینده مجلس را به این موضوع کشانده است تا هر طور شده نمایش مزبور را تعطیل کند. این در حالی ست که محمود سالاری می گوید:« شما نمی‌توانید یک دیالوگ شنیع از این نمایش را بازگو کنید. من قانوناً نمی‌توانم کار را تعطیل کنم، من از قانون دفاع کردم. به همان پشتوانه قطعاً از حیثیت تئاتر و کیان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دفاع می‌کنم.»

ایران آرت: جدال روزنامه صدا و سیما با وزارت ارشاد بر سر یک تئاتر از آن جور اتفاقات است که کمتر کسی تصور می کرد در دولت رئیس جمهور رئیسی، دستکم در سال نخست آن رخ دهد. اما این اتفاق رخ داده است و جام جم خط خبری دامنه داری در چند روز گذشته علیه این اثر نمایشی و معاونت هنری وزارت ارشاد منتشر کرده است آن سان که سرانجام دیروز روزنامه دولت ، ایران هم به آن واکنش نشان داد.

جام جم در مطلبی تند خواستار توقیف نمایش مخاطب اثر جابر رمضان شد و کار هم دو روزی متوقف شد تا هیات نظارت زیر نظر اداره کل هنرهای نمایشی وزارت ارشاد بازبینی مجدد انجام دهد اما نظر کارشناسان بر ادامه کار با انجام اصلاحات شد.

با روی صحنه آمدن نمایش مخاطب، روزنامه صدا و سیما این بار عصبی تر به این نمایش تاخته و حتی به نقد مدیران معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پرداخته و آنها را مدافع نمایش می خواند.

حالا محمود سالاری، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفتگو با رسانه ها به زوایای این اتفاق پرداخته است:

سالاری: دوستانی فراتر از اعضای شورای بازبینی مانند روحانیون را به شکل نامحسوس به دیدن نمایش ها می فرستم

روزنامه ایران نوشته است : معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفته است:

تماشاچی پس از دیدن نمایش «مخاطب»،  وقتی از سالن تئاتر بیرون می‌آید حسی از تنفر در وجودش احساس می‌کند؛ چه‌ بسا همان کاتارسیسی (تزکیه نفس) باشد که ذات متعالی مواجهه مخاطب با اثر نمایشی است. از سوی دیگر ممکن است منتقدی بگوید این نمایش -مخاطب- اثری فوق‌العاده ضعیف یا در اوج کیفیت است، اما در نهایت هر دو نگرش، نقدی بر نمایش «مخاطب» است. شورای ارزشیابی و نظارت اداره کل هنرهای نمایشی نمی‌تواند به صرف نقد کردن و آرای مختلف و متضاد مخاطبان، جلوی اجرای یک اثر را بگیرد . برای تعطیل کردن یک اجرا قواعد و قانون داریم.

کار قانونگذار این نیست که به ‌صرف آنکه یک نمایش در حوزه اجرا ضعیف است جلوی آن را بگیرد. ما از مجوزی که داده‌ایم دفاع کردیم نه از کار. باید این دو مسأله را از هم تفکیک کرد. دوستانی فراتر از اعضای شورا را در قالب کارشناسان جامعه روحانیون، دانشجویان و روانشناسان به شکل نامحسوس به دیدن نمایش می‌فرستم و آنها نیز با وجود تنوع فکری، نگرشی و سلیقه‌ای بر ادامه اجرا اتفاق‌نظر دارند، پس ‌معنایش آن است که من قانوناً نمی‌توانم کار را تعطیل کنم، من از قانون دفاع کردم. به همان پشتوانه قطعاً از حیثیت تئاتر و کیان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دفاع می‌کنم.

 این همان تفاوت اخلاق و بی‌اخلاقی است که یک خبرنگار بی‌اطلاع نمی‌تواند میان دفاع من از قانون موجود و نه نگرش من نسبت به یک نمایش، تفکیک قائل شود و می‌نویسد؛ دفاع سالاری از یک نمایش! من مدافع قانون هستم، نه از اثری که روی صحنه است. همچنان‌که از کنسرت موسیقی‌ای که در استانی بدون دلیل تعطیل شود، دفاع می‌کنم. برای تعطیلی کنسرتی که مجوز نهاد قانونی دارد باید دلیلی وجود داشته باشد.

اینها دفاع از کیان و حیثیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. احساس می‌کنم آن خبرنگار در روزنامه مذکور نتوانسته این دو مفهوم ساده را از همدیگر تفکیک کند که مسأله برتر بودن قانون بر یک نگاه شخصی است که امری منطقی، قابل‌ قبول و پذیرش برای هر طیف فکری و هر انسان صاحب تفکری است.

خط خبری جام جم :  از اتهامات بسیار تند به نمایش تا کشاندن پای چند نماینده مجلس

روزنامه جام جم چندین مطلب علیه نمایش مخاطب نوشته است. در یکی از این مطلب این گزارش است: اجرای نمایش «مخاطب» پس از یک روز توقیف آن، به دستور مستقیم مدیرکل هنر‌های نمایشی وزارت ارشاد باعث مطرح شدن این سوال شده است که آیا مسؤولان وزارت ارشاد از محتوای این اثر نمایشی و قبح‌شکنی‌های مشمئزکننده‌ای که در آن وجود دارد، آگاه هستند یا نه؟

به گزارش جام جم پیش از این، گروه فرهنگی روزنامه جام‌جم، در گزارشی با تیتر «آژیر خطر در ایرانشهر، ارشاد کجاست؟» در این زمینه، وظیفه اطلاع‌رسانی و هشدار خود را به مسؤولان وزارت ارشاد انجام داد، اما این هشدار جدی گرفته نشد و نمایش یاد شده همچنان بدون هیچ مشکلی و با تغییراتی اندک در حال اجراست.

عجیب اینجاست که مسؤولان وزارت ارشاد وقتی در برابر پرسش‌های صریح خبرنگار جام‌جم درباره محتوای این نمایش قرار گرفتند، از این نمایش موهن دفاع کردند و به جای قبول اشتباه، انگشت اتهام را به سمت روزنامه جام‌جم گرفتند! حتی مدیر تئاتر ایرانشهر که خود دبیر جشنواره تئاتر فجر بوده است، این تئاتر را آموزنده دانست و بیان بی‌پروای مسائل غیراخلاقی را ابزاری در جهت هشدار دادن به مخاطبان ارزیابی کرد.

«مخاطب» همچنان در تئاتر ایرانشهر روی پرده است و تاپایان این هفته اجرا خواهد داشت. طبیعی است حسین مسافرآستانه، به عنوان مدیر این مجموعه نمایشی با محتوای این نمایش موافق باشد. مسافرآستانه که از مدیران باسابقه تئاتر است و دبیری جشنواره‌های متعددی را به‌عهده داشته، نمایش «مخاطب» را دیده و از آن دفاع می‌کند. او بدون توجه به عواقب نمایش تعرض بر مخاطب معتقد است این نمایش، معضلات اجتماعی و ناهنجاری‌هایی را دستمایه قرار داده که متاسفانه نمونه‌های واقعی آن را شاهد هستیم. 

«از نظر من نمایش «مخاطب» بسیار تکان‌دهنده و عبرت‌آموز است، چون درباره مسائلی هشدار می‌دهد که نیاز به آگاهی دارد. البته این نمایش موضوع ناگفته‌ای را طرح نمی‌کند. کسی نیست که این سال‌های اخیر درباره تجاوز و قتل چیزی نخوانده و نشنیده باشد، حتی کودکان و نوجوانان هم اخبارش را در رسانه‌ها شنیده‌اند.»

مدیر تئاتر ایرانشهر، نمایش «مخاطب» را آموزنده می‌داند و حتی معتقد است صراحت و عریانی در طرح موضوعاتی مانند تجاوز ابزاری است برای این‌که مخاطب هشدار بگیرد. مسافرآستانه درباره آزردگی مخاطب در حین تماشای نمایش «مخاطب» می‌گوید: «شاید تماشاگر در مواجهه با موقعیت تجاوز به دیگران بی‌تفاوت شده باشد، اما این نمایش، امکانی فراهم می‌کند که از طریق همذات‌پنداری، خودش را در شرایط تجاوز احساس کند و تلخی هراس‌انگیز آن را بشناسد. از این بابت نمایش آزاردهنده است و شاید برای خانم‌ها دردناک‌تر هم باشد، اما به بهانه دردناک و تلخ بودن یک داستان نمی‌شود آن را مطرح نکرد.»

مسافرآستانه معتقد است نقد‌ها چیزی از ارزش‌های فرهنگی این نمایش کم نمی‌کند و او از این بابت نمایش «مخاطب» را به حقیقتی تشبیه می‌کند که بر چهره مخاطبش سیلی می‌زند. این سیلی دردناک است، اما هشدار جدی می‌دهد.

به نوشته جام جم نمایندگان کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی به عنوان نمایندگان مردم در عرصه‌های فرهنگ آماده‌اند که به این نمایش و حواشی آن بپردازند.

غلامرضا منتظری، نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس درباره نمایش «مخاطب» مطالبی شنیده و می‌گوید در جریان حواشی آن قرار گرفته است، بنابراین به خبرنگار جام‌جم تاکید کرد ظرف یکی دو روز آینده به دیدن نمایش خواهد رفت تا خودش به ارزیابی دقیقی در این باره دست پیدا کند.

به نوشته جام جم، حجت‌الاسلام نصرا... پژمان‌فر، رئیس کمیسیون اصل۹۰ مجلس هم که در دوره‌های پیشین عضو کمیسیون فرهنگی بوده، تاکید کرد: چنانچه نمایندگان عضو کمیسیون فرهنگی مجلس درباره نمایش «مخاطب» پیشقدم شوند و اقدامی صورت دهند حتما از آن‌ها حمایت خواهد کرد و اقدامات مقتضی را در دستور کار قرار خواهد داد.

جام جم می افزاید محمود سالاری، معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکید دارد که نمایش «مخاطب» تمامی فرآیند‌های قانونی را طی و اصلاحات مورد نظر شورای نظارت و ارزشیابی را نیز اعمال کرده است.

سالاری درباره محتوای هنجارشکن نمایش «مخاطب» به خبرنگار جام‌جم گفت: برای این‌که یک اثر نمایشی مجوز بگیرد باید فرآیندی طی کند و بعد از آن مجاز به اجرا خواهد بود. او با وجود منع قانونی صدور مجوز جدید برای نمایشی که لغو پروانه شده، گفت ما در معاونت هنری وزارت ارشاد نه می‌توانیم فراتر از قانون عمل کنیم و نه می‌توانیم به هنرمندان ظلم کنیم. ساز و کار قانون مشخص می‌کند وقتی این نمایش فرآیند را طی کرد، کارشناسان طی شدن فرآیند‌های قانونی را تایید کرده‌اند و کارشناسان دیگری اثر را دیدند و تایید کردند، یعنی آن نمایش اجازه دارد به صحنه برود حتی اگر با سلیقه من جور نباشد.

معاون هنری وزارت ارشاد درباره این‌که شاید قانون به‌درستی رعایت نشده باشد، توضیح داد: وقتی شورای نظارت و شورای بالادستی شورای نظارت، اثری را تماشا کرده‌اند و می‌گویند مشکلی ندارد. کسی نمی‌تواند بر اساس سلیقه شخصی مانع اجرای آن شود. با این حال به عنوان یک نهاد بالادستی، کارشناسانی را فرستاده‌ام که اثر را ببینند. کارشناسانی از سه بخش مختلف متخصصان تئاتری و کسانی که فهم تئاتر دارند، متخصصان و کارشناسان دینی و نیز متخصصان حوزه روان‌شناسی. این افراد نمایش «مخاطب» را دیده‌اند و گزارش‌هایی ارائه کرده‌اند که در تایید نمایش بوده، فقط چند مورد اصلاحی را مطرح کردند که این موارد در یک وقفه کوتاه به اطلاع گروه نمایشی رسید و بعد دوباره نمایش به صحنه بازگشت.

جام جم در ادامه نوشت: محمود سالاری بدون توجه به تکرار مکرر روایت بی‌پرده بی‌اخلاقی معتقد است در نمایش «مخاطب» هیچ موضوع شنیعی مطرح نشده است و تاکید دارد بسیاری از آن‌ها که نمایش را شنیع توصیف کرده‌اند، حتی آن را تماشا نکرده‌اند و نمی‌توانند یک دیالوگ شنیع از آن را بازگو کنند.

معاون هنری وزیر ارشاد در این باره به داستان حضرت یوسف (ع) اشاره کرد و گفت: اگر داستان یک خطی حضرت یوسف (ع) را کسی تعریف کند، شنیع به نظر می‌رسد (!)، اما لحن گفتن این قصه مهم است. مگر نه این‌که در تلویزیون کشورمان از همین داستان یک سریال تلویزیونی ساخته‌ایم برای مخاطب عام و جزو سریال‌های پربیننده تلویزیون بوده و تمام اعضای خانواده نشسته و آن را تماشا کرده‌اند.

نمایش «مخاطب» بی‌تردید نمایشی بسیار دردناک است که به روح مخاطب سوهان می‌کشد و او را معذب می‌کند، اما معاون وزیر تاکید دارد قانون به او اجازه نمی‌دهد یک نمایش را به صرف این‌که روح مخاطب را می‌آزارد، تعطیل کند.

معاون وزیر ارشاد معتقد است مخاطبان تئاتر معمولا درباره نمایشی که می‌بینند، اطلاع کسب می‌کنند و اگر احتمالا با موضوع یک نمایش راحت نباشند یا با آن ارتباط نگیرند، به تماشای آن نمی‌روند. یک اثر را می‌توان نقد کرد که مثلا آزاردهنده است یا نمی‌تواند پیامش را درست انتقال بدهد یا هر نقد دیگری، اما وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و اداره‌کل هنر‌های نمایشی به عنوان مجری قانون، آثار را نقد نمی‌کند. این کار منتقد است. سالاری با متهم کردن روزنامه جام‌جم به بی‌انصافی چنین می‌گوید: در مطلبی که روزنامه جام‌جم منتشر کرده، خدا حذف شده است و در آن تقوا وجود ندارد. کسی که درکی از تقوا داشته باشد، حتما با چند متخصص و کارشناس در این باره صحبت و بعد نتیجه‌گیری می‌کند. روزنامه جام‌جم بی‌تقوایی کرده و این بی‌تقوایی پخش شده است.

جام جم نوشته است: عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در واکنش به ادامه اجرای نمایش «مخاطب» تاکید کرد که این موضوع با مستندات پیگیری خواهد شد و در این ارتباط برخی مسوولان ارشاد باید پاسخگو باشند. سیدعلی یزدی‌خواه، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در این رابطه به خبرنگار جام‌جم آنلاین گفت: موضوعات فرهنگی و هنری به شکل‌های گوناگون در حوزه فکر و اندیشه در جامعه مطرح می‌شود. زبان هنر، زبان گویایی است و برای ماندگار کردن هر چیزی از زبان هنر استفاده می‌شود تا ماندگاری آن صد‌ها و هزاران برابر شود. یزدی‌خواه عنوان کرد: موضوعات اساسی در فرهنگ و هنر باید متناسب با ارزش‌های ملی و مذهبی باشد.

این عضو کمیسیون فرهنگی مجلس در ارتباط با ماهیت نمایشی که به‌تازگی روی صحنه رفته است، افزود: بحث ارتباط با محارم مطرود همه ادیان ابراهیمی به‌خصوص اسلام است و ما این موضوع را در هیچ‌یک از آموزه‌های اسلامی و دینی نمی‌بینیم.

وی ادامه داد: این موضوع که یک مؤسسه فرهنگی ورشکسته و معلول الحال، برخی از نمایشنامه‌ها را روی صحنه می‌برد قداست‌زدایی از ارزش‌های دینی و تلاش برای عادی‌انگاری از چنین برنامه‌هایی است و از برخی ارتباطات رونمایی می‌کند.

یزدی‌خواه بیان کرد: ما  ما نمی‌خواهیم بگوییم چنین موضوعاتی اصلا در دنیا وجود ندارد. بالاخره وسوسه‌های شیطانی همه جا وجود دارد، اما بیان آن نباید باعث هنجارشکنی و قبح‌زدایی شود.

این مقام مسوول در ادامه گفت: با این مساله قطعا برخورد می‌کنیم. بقیه مسوولان مربوط باید پاسخگو باشند که با چه انگیزه‌هایی و چه استدلال‌هایی چنین مسائلی را ترویج می‌کنند.

یزدی‌خواه در پایان گفت: این نمایش در تهران برگزار می‌شود و این یعنی زیر گوش مسوولان ستادی و استانی ارشاد چنین مسائلی مطرح شده است. به هر جهت هر اقدامی علیه این موضوع مطلوب است. ما این موضوع را از مدیرکل ارشاد و مسوولان ارشاد کشور پیگیری خواهیم کرد و تقاضای برخورد هم خواهیم داشت. باید تدابیری اتخاد شود تا از اجرای هرگونه نمایش قبح زدا و مروج بی‌اخلاقی جلوگیری شود.

 پایان مطلب جام جم