رضا درخشانی و بازآفرینی تصویری مدرن از ایران کهن/ تحلیل یک اثر از کلکسیون رها گالری

نقاشی" آنها فیروزه را شکار می‌کنند، آبی را شکار می‌کنند، صورتی را شکار می‌کنند" اثر رضا درخشانی که در گنجینه رها گالری نگهداری می شود به پویایی تاریخ و فرهنگ ایران اشاره دارد؛ فرهنگی که با وجود فراز و نشیب‌ها، همچنان در حرکت و تغییر است. رضادرخشانی در این اثر به‌نوعی تاریخ ایران را در قالب تصویری مدرن بازآفرینی کرده است.

ایران آرت : کلکسیون رها گالری خاورمیانه که بیش از دو دهه است با تمرکز بر ارتقای هنر منطقه فعالیت فرهنگی مستمر دارد، شاهکارهای مدرنیستی و معاصر متنوعی از هنرمندان ایرانی و عرب را نگاهداری می کند.

یکی از این آثار، اثر معروف تابلوی چهار لت " آنها فیروزه را شکار می‌کنند، آبی را شکار می‌کنند، صورتی را شکار می‌کنند" کار ماندگاری از هنرمند شناخته شده ایرانی رضا درخشانی است که سال هاست خارج از وطن زیست می کند.

رضا درخشانی [ متولد ۱۳۳۱ ] یکی از برجسته‌ترین نقاشان معاصر ایرانی است که در آثارش ترکیبی از هنر سنتی ایرانی و فرم‌های مدرن را به کار می‌گیرد؛ او بارها از نظر رسانه معتبر "آرت پرایس" در زمره ۵۰۰ هنرمند گرانقیمت دنیا قرار گرفته و بر همین مبنا سال۲۰۲۱ بالاتر از همه هنرمندان ایرانی، حائز رتبه ۱۱۸ شده که برای هنرمند متولد خاورمیانه یک رکورد محسوب می شود؛ اثر " آنها فیروزه را شکار می‌کنند، آبی را شکار می‌کنند، صورتی را شکار می‌کنند" یکی از شاخص ترین کارهای اوست که در رها گالری نگهداری می شود.

این اثر از معروف ترین سری نقاشی های آقای درخشانی، سری شکار، در سال ۲۰۱۵ در چهار لت با تکنیک ترکیبی رنگ روغن، مینا و نقره روی بوم خلق شده و همان سال نیز در حراج کریستیز دبی به معرض فروش گذاشته شده است.

اثر «آنها فیروزه را شکار می‌کنند، آبی را شکار می‌کنند، صورتی را شکار می‌کنند» که در گنجینه رها گالری نگهداری می شود نمونه‌ای برجسته از نقاشی مدرن ایرانی است که در آن، سنت و معاصریت با یکدیگر تلفیق شده‌اند. این نقاشی از لحاظ فرم، ترکیب‌بندی، و تکنیک اجرایی، دارای پیچیدگی‌های فراوانی است که آن را به اثری منحصربه‌فرد در شناسنامه کاری رضا درخشانی تبدیل کرده و نشان‌دهنده‌ی مهارت درخشانی در ترکیب سنت‌های تصویری ایران با سبک‌های معاصر نقاشی است.

این اثر با ترکیب نمادهای فرهنگی ایرانی و مدرنیسم، هم دارای بار معنایی اسطوره‌ای است و هم از نظر تکنیکی نوآورانه. 

رنگ‌های زنده، فیگورهای سوار بر اسب و حرکت پرشتاب درون اثر، به نوعی بازتابی از تاریخ و فرهنگ ایران را در یک روایت بصری مدرن ارائه می‌دهند. 

ترکیب سنت و مدرنیته در این اثر، آن را به یکی از نمونه‌های موفق هنر معاصر ایرانی تبدیل کرده که نشان‌دهنده‌ی ارزش والای هنر معاصر ایران در سطح بین‌المللی است. درخشانی با استفاده از تکنیک‌های نوآورانه و الهام از هنر کهن ایرانی، توانسته اثری خلق کند که هم ریشه در سنت دارد و هم کاملاً مدرن است.

در این اثر، درخشانی از ضربه‌ قلم‌های شکسته، پرانرژی و در عین حال کنترل‌شده بهره برده است. این نوع اجرای قلم، تداعی‌کننده حرکت و پویایی صحنه است و حس کشمکش و حتی نبرد را به مخاطب منتقل می‌کند.

 فیگورهای انسانی و اسب‌ها به‌صورت نیمه‌انتزاعی و شکسته‌شده ارائه شده‌اند، به‌گونه‌ای که بین تجرید و بازنمایی قرار می‌گیرند و خوانش های نوین از نگارگری ایرانی را به ذهن بیننده متبادر می کند.

ضربه‌قلم‌های آزاد و سیال، همراه با لایه‌های رنگی نازک و ضخیم، نشان‌دهنده‌ی تأثیرپذیری هنرمند از خوشنویسی و نقاشی‌خط ایرانی است. گرچه در این اثر مستقیماً از نوشتار استفاده نشده، اما فرم‌های منحنی، حرکت روان خطوط و نحوه‌ی قرارگیری فیگورها بر زمینه، یادآور ریتم و حرکت در خطاطی ایرانی است. این تکنیک، علاوه بر القای حرکت، به اثر بعدی شاعرانه و انتزاعی می‌بخشد.

همچنین، برخی از بخش‌های اثر با استفاده از تکنیک مینا و نقره برجسته شده‌اند، که علاوه بر بُعد بصری، در تغییر بازتاب نور بر سطح اثر نقش دارد.

درخشانی با استفاده از تکنیک‌های لایه‌گذاری و ترکیب بافت‌های مختلف، عمق و بُعد خاصی به اثر بخشیده است. این روش سبب شده برخی از بخش‌های اثر در حال درخشش به نظر رسند، در حالی که نقاط دیگر به‌طور عمد خام و خشن اجرا شده‌اند تا حس حرکت و پویایی را تقویت کنند.

نقاشی " آنها فیروزه را شکار می‌کنند، آبی را شکار می‌کنند، صورتی را شکار می‌کنند" که در گنجینه رها گالری نگهداری می شود، دارای یک روایت حماسی و اسطوره‌ای است. سوارکاران و جنگجویانی که در حال حرکت و نبرد هستند، تداعی‌کننده‌ی صحنه‌های شکار یا جنگ در نگارگری ایرانی‌اند. انتخاب این مضمون احتمالاً اشاره‌ای به سنت‌های تصویری هنر ایرانی دارد، مانند صحنه‌های شکار در نقاشی‌های دوره‌ی صفوی یا دیوارنگاره‌های کهن.

عنوان اثر «آنها فیروزه را شکار می‌کنند، آبی را شکار می‌کنند، صورتی را شکار می‌کنند» بار معنایی خاصی دارد. در اینجا «شکار» می‌تواند هم به مفهوم جنگجویان در حال تعقیب دشمنان یا حیوانات باشد و هم به‌طور استعاری به جستجوی زیبایی، هویت و معنا اشاره کند. رنگ‌های نام‌برده‌شده (فیروزه‌ای، آبی، صورتی) نیز نمادهایی از عناصر فرهنگی، معنوی و طبیعت ایران هستند.

فیروزه‌ای یادآور کاشی‌کاری‌های مساجد و معماری سنتی ایران است؛ آبی نماد آسمان، روحانیت، و آرامش در فرهنگ ایرانی است و صورتی می‌تواند نمادی از لطافت، رویا و تخیل باشد.

در عین حال پس‌زمینه‌ی آبی فیروزه‌ای، فضایی رازآلود به تصویر داده و در عین حال حس تاریخی و حماسی را نیز القا می‌کند.

این اثر خاص از مجموعه شکار می‌تواند روایتی استعاری از جستجوی انسان برای زیبایی، هویت و گذشته‌ی خود باشد.

از نظر مفهومی، این نقاشی که در گنجینه گالری رها نگهداری می شود، می‌تواند به پویایی تاریخ و فرهنگ ایران اشاره داشته باشد؛ فرهنگی که با وجود فراز و نشیب‌ها، همچنان در حرکت و تغییر است. درخشانی در این اثر به‌ نوعی تاریخ ایران را در قالب تصویری مدرن بازآفرینی کرده است.