کلکسیون رها گالری
محمد احصایی و زنبق نقاشانه بر بلندای خوشنویسی/ تحلیل یک اثر از کلکسیون رها گالری
احصایی نه تنها تصویری از زنبقی متفاوت و نقاشانه بر اساس تخصصش خط ارائه داده، بلکه حرکت، زندگی و تحول روحی را در قالب یک بیان هنری پویا و انتزاعی مجسم ساخته است. این اثر هم گرامی داشت خط است در پیوند با طبیعت و هم در کشاکش تضاد میان پویایی گل‌ها و ایستایی ساقه‌ها، نوعی تعادل میان ثبات و تغییر، ماندگاری و تحول را تداعی می‌کند. این زنبق خاص استاد محمد احصایی در کلکسیون رها گالری نگهداری می شود.
ایران آرت : کلکسیون رها گالری خاورمیانه که بیش از دو دهه است با تمرکز بر ارتقای هنر منطقه فعالیت فرهنگی مستمر دارد، شاهکارهای مدرنیستی و معاصر متنوعی از هنرمندان ایرانی و عرب را نگاهداری می کند.
یکی از این آثار، اثر معروف زنبق، کار هنرمند ماندگار ایرانی سید محمد احصایی است؛
احصایی به عنوان یکی از پیشگامان خوشنویسی معاصر ایران، رویکردی تلفیقی میان خوشنویسی سنتی و بیان مدرن دارد که همین تابلوی زیبا از سری زنبق نشانه بارز آن است؛ گل‌های زنبق به شیوه‌ای آبستره و شکسته بازنمایی شده‌اند که هم بیانگر زیبایی طبیعت هستند و هم حامل انرژی بصری خوشنویسانه.
استاد محمد احصایی با تلفیق سنت و مدرنیته، زبان دیداری بر اساس کش و قوس حروف و کلمات خلق کرده که ویژگی‌های متمایزی دارد؛ او پس از سالیان دراز مشاقی خوشنویسی سنتی، به خوانش های نوین از کلمات فارسی نائل آمده که حالا اهل هنر به ستایش آن برآمده است؛ از همین روست که نخستین تجربیات او مربوط دهه ۴۰ و ۵۰ خورشیدی در بینال هنر ونیز ۲۰۲۴ در بخش کیوریتوریال در باغ جیاردینی به نمایش درآمد.
احصایی متولد ۱۳۱۸ قزوین که آثارش در موزه هایی مانند متروپولیتن نیویورک و موزه بریتانیا نگهداری می شود رکوردهای چشمگیری مانند یک میلیون دلاری در حراجی کریستیز دارد.
این اثر از سری زنبق‌های محمد احصایی که در گنجینه رها گالری نگهداری می شود در سال ۲۰۲۰ خلق شده و اندازه آن ۱۲۲ در ۹۲ سانتی‌متر است.
این زنبق‌های احصایی دارای رویکردی تلفیقی میان طبیعت و خوشنویسی ایرانی-اسلامی است.
زنبق، نمادی از معنویت، رشد، امید و زیبایی الهی است و در بسیاری از فرهنگ‌ها بار معنایی خاصی دارد. احصایی این گل را نه به‌صورت رئالیستی، بلکه به‌شکلی انتزاعی و دفرمه شده به تصویر کشیده که بر حس حرکت و پویایی تأکید دارد.
کانسپت اثر، تلاشی برای بیان روحانیت و حرکت در طبیعت از طریق خوشنویسی و فرم‌های آزاد است. حرکت سیال قلم و فرم‌های شکسته، بیانگر پیوند میان طبیعت و روح انسانی است که در بسیاری از آثار احصایی دیده می‌شود.
از منظر ساختار شناسانه این اثر دارای دو بخش اصلی است: گل‌ها (بخش بالایی اثر) که حالتی آزاد، رها و پویا دارند و ساقه‌ها (بخش پایینی اثر) که حالتی ایستاده و استوار دارند.
تضاد میان ساختار آزاد گل‌ها و استحکام ساقه‌ها، ترکیب‌بندی پویایی را ایجاد کرده است. گل‌ها در جهات مختلف پراکنده شده‌اند، اما میان آن‌ها هارمونی پیدایی وجود دارد که باعث یکپارچگی اثر می‌شود.
فرم‌های شکسته و خطوط منحنی گلبرگ‌ها باعث ایجاد حس ریتم و حرکت آزادانه شده است. ساقه‌ها با خطوط صاف و کشیده، یک پایه‌ی استوار و متقارن برای ترکیب‌بندی ایجاد کرده‌اند.
نحوه قرارگیری گل‌ها و انحنای آن‌ها، حس وزش باد را تداعی می‌کند و پویایی خاصی به اثر می‌بخشد.
از منظر پالت رنگی نیز زنبق های احصایی خیره کننده هستند: آبی و بنفش رنگ‌های غالب در گل‌ها هستند که حس آرامش، شکوه، و روحانیت را القا می کنند. زرد در قسمت‌هایی از گلبرگ‌ها به کار رفته و باعث ایجاد کنتراست و انرژی بصری شده است و به‌عنوان یک رنگ گرم، حس نور و امید را در دل تاریکی پس‌زمینه جلوه داده است. سفید و خاکستری برای ایجاد عمق در بافت گل‌ها استفاده شده و حس لطافت را القا می‌کند. اما سبز ساقه‌ها را شکل داده و نماد حیات، رشد و پایداری است.
اوج خلاقیت هنرمند اما در انتخاب پس زمینه سیاه برای این اثر رنگین است؛ سیاهی پس‌زمینه باعث شده سایر رنگ‌ها درخشش بیشتری پیدا کنند و فضای دراماتیک و اسرارآمیزی به اثر علاوه شود. پس‌زمینه سیاه، تأکیدی بر درخشش رنگ‌های گل‌ها است و می‌تواند بیانگر فضای بی‌نهایت، رمز و راز، و بیکرانی جهان هستی باشد. این تضاد نوری می‌تواند اشاره‌ای به نور در دل تاریکی، امید در دشواری‌ها، و جلوه‌ای از الهام معنوی باشد.
حتمن این مهم در پیشینه گرافیک استاد خوشنویس و رنگ شناسی والای او ریشه دارد.
محمد احصایی در این اثر از تکنیکی بهره برده که ترکیبی از نقاشی، خوشنویسی و آبستره است. فرم‌های شکسته و خطوط منحنی، تأثیر هنر خوشنویسی در آثار او را نشان می‌دهند. ضربات قلم سریع، پرقدرت و دقیق اجرا شده‌اند که تسلط هنرمند بر تکنیک را نشان می‌دهد.
احصایی با استفاده از ترکیب رنگ‌ها و لایه‌بندی، نوعی بافت خاص در گل‌ها و ساقه‌ها ایجاد کرده که باعث افزایش عمق بصری اثر شده است.
در بخش گل‌ها، از طیف‌های مختلف رنگی استفاده شده که حس حجم و برجستگی ایجاد کرده است.
ساقه‌ها با رنگ‌های تخت‌تر و خطوط کشیده طراحی شده‌اند که به تعادل بصری کمک می‌کند.
پیوند میان طبیعت و خوشنویسی را در فلسفه پشت اثر نباید نادیده انگاشت؛ استاد خوشنویس به بهترین و شیک ترین شکل ممکن ، در گرامی داشت خط ، نقش آفریده است.
محمد احصایی در این اثر، با استفاده از فرم‌های خوشنویسی و حرکات سیال قلم، تصویری از طبیعت را ارائه داده که فراتر از بازنمایی صرف است. این اثر به‌نوعی یک طبیعت انتزاعی و درونی‌شده را به نمایش می‌گذارد که در آن، فرم‌های طبیعی با زبان هنر خوشنویسی پیوند خورده‌اند.
گل‌های زنبق در این اثر، حالتی از حرکت و رهایی دارند که می‌تواند بیانگر سیر و سلوک روحی و جریان زندگی باشد. تضاد میان پویایی گل‌ها و ایستایی ساقه‌ها، نوعی تعادل میان ثبات و تغییر، ماندگاری و تحول را تداعی می‌کند.
اثر «زنبق» استاد محمد احصایی نمونه‌ای برجسته از هنر معاصر ایران است که در کلکسیون رها گالری نگهداری می شود و در آن خوشنویسی، نقاشی آبستره، و طبیعت‌گرایی با هم تلفیق شده‌اند. استفاده از فرم‌های شکسته و سیال، پالت رنگی درخشان، و ترکیب‌بندی متعادل، اثری پرتحرک و معنوی خلق کرده که بیانگر پیوند میان هنر سنتی ایرانی و جریان‌های مدرن جهانی است.
احصایی با این اثر، نه‌تنها تصویری از زنبقی متفاوت و نقاشانه بر اساس تخصصش خط ارائه داده، بلکه حرکت، زندگی و تحول روحی را در قالب یک بیان هنری پویا و انتزاعی مجسم ساخته است.
