بازخوانی آثار شهناز زهتاب در مجموعه حسین میرکاظمی؛ روایتی از زن، سنت و هنر معاصر ایران
بخش مهمی از مسیر هنری شهناز زهتاب از چهرههای شاخص هنر معاصر ایران در مجموعهای گردآمده توسط مهندس حسین میرکاظمی، معمار خوشذوق و مجموعهدار ایرانی، قابل مشاهده است
ایران آرت: شهناز زهتاب (متولد ۱۳۳۸) از چهرههای شاخص هنر معاصر ایران است که مسیر هنریاش در سالهای پس از انقلاب اسلامی آغاز شد؛ زمانی که دانشگاههای هنر به دلیل انقلاب فرهنگی تعطیل بودند. این محدودیتها او را به سمت کارگاهها و کلاسهای آزاد، از جمله شاگردی نزد آیدین آغداشلو، کشاند. زهتاب با پشتکار و علاقه فراوان سرانجام راه خود را به دانشگاه باز کرد، اما روح جستوجوگر او خیلی زود به کشف دوباره ریشههای هنر ایرانی سوق یافت.
او در نخستین آثارش با نگاهی نو به نگارگری و معماری ایرانی، ترکیبهایی انتزاعی آفرید. اما دغدغههای اجتماعی و فرهنگی بهویژه جایگاه زن در جامعه معاصر ایران، به تدریج در کارهایش برجستهتر شدند. اسطوره «مادر ایزدان» یا «مادر خدایان» برای او نمادی شد تا قدرت، پایداری و رنج زنانه را در قالبی نوین بازنمایی کند. نماد گل ــ که در نگاه او یادآور زن است ــ بارها و بارها در آثارش تکرار میشود و در کنار نقوش اسلامی و ماندالاها، به زبان شخصی هنرمند شکل میدهد.
بخش مهمی از این مسیر هنری در مجموعهای گردآمده توسط مهندس حسین میرکاظمی، معمار خوشذوق و مجموعهدار ایرانی، قابل مشاهده است. میرکاظمی که خود دلبسته فرهنگ و هنر است، با نگاه فرهنگی و تعهد اجتماعی، چهار نقاشی و دو مجسمه از زهتاب را در مجموعه خود حفظ کرده است.
یکی از شاخصترین تابلوهای این مجموعه، پرتره زنی در ابعاد ۱×۲ متر است. نگاه نافذ او، بزرگنمایی چهره و تضاد رنگ لاجوردی با سفید، یادآور ایستادگی زن ایرانی در برابر فشارهای اجتماعی است.
در کنار آن، دو اثر از مجموعه «من و محمد سیاهقلم» (۲۰۰۸) دیده میشود که تنها با رنگ سفید کار شدهاند. این آثار در عین سادگی، مفاهیمی پیچیده را به نمایش میگذارند:
زنی که در برابر هیولاها و فرشتگان مقاومت میکند، و دو زن که برتری نیروی زنانه را بر تاریکی و زشتی به تصویر میکشند.
اثر دیگری از این مجموعه، پرترهای رئالیستی از مادر هنرمند در جوانی است که با ترکیب چاپ دیجیتال و نقاشی شکل گرفته و فضایی نزدیک به پاپ آرت دارد.
افزون بر این، میرکاظمی دو مجسمه از زهتاب را نیز نگهداری میکند: پرتره نیمتنهای از خود او، و مجسمه سر زنی با پروانههایی بر صورت، از مجموعه «فرشتگان گمشده» که عشق و فداکاری زنانه را تا مرز نابودی به تصویر میکشد.
_ آثار شهناز زهتاب پلی میان سنت و معاصریت
آثار شهناز زهتاب پلی میان گذشته و اکنون، سنت و معاصریت، اسطوره و واقعیتاند. او با زبان بصری خود، جایگاه زن ایرانی را در میان تضادهای اجتماعی و فرهنگی بازآفرینی میکند.
از سوی دیگر، نقش مهندس حسین میرکاظمی بهعنوان مجموعهدار، نشان میدهد که حمایت آگاهانه و فرهنگی میتواند بستری ارزشمند برای معرفی و ماندگاری هنرمندان معاصر در سطح منطقه و جهان فراهم آورد.
گفتنی ست شهناز زهتاب تاکنون بیش از صد نمایشگاه انفرادی و جمعی در داخل و خارج از ایران داشته است،از آن جمله می توان به نمایشگاه در موزه متروپولیتن توکیو ژاپن 2002،نمایشگاه در گالری متروپولیتن توکیو ژاپن ،2002 - تری ینال پاریس ،فرانسه 2002, نمایشگاه گالری کره زمین ،ژاپن ،2002. اولین فستیوال هنرهای تجسمی دبی ،دبی ،امارات متحده عربی ،2005 -اکسپو پکن، چین، 2006 -نمایشگاه در مرکز هنری مریدین ،واشنگتن دی سی ،آمریکا، 2007 . نمایشگاه ،نیویورک ،آمریکا 2007 , نمایشگاه آرزوها و رویاها در کانزاس ،آمریکا ,2008 نمایشگاه آرزوها رویاها نیو مکزیکو ، آمریکا،2008 نمایشگاه سی صدا، لس آنجلس، آمریکا ، 2012. نمایشگاه تهمینه،لس آنجلس،آمریکا،2013. بی ینال آسیایی بنگلادش ،داکا،بنگلادش ،2014 .آرت فر پاتراس، یونان ، با همکاری موسسه یونسکو،2017 . نمایشگاه و من به معنی زن ، لیسبون ،پرتغال ،گالری ناتالیا گرومیچو ،2021 و نمایشگاه های دیگری در فرانسه،آلمان و ارمنستان اشاره کرد.
قابل ذکر است که آثار شهناز تاکنون توسط موزه های مطرحی چون متروپولیتن ژاپن ،موزه هنرهای معاصر تهران ،موزه امام علی، وزارت امور خارجه ایران و کلکسیونر ها خریداری شده ، وی همچنین در حراج تهران شرکت داشته است.
شهناز زهتاب تاکنون مدال فعالیت هنری از انجمن هنرمندان نقاش ایران و چندین دیپلم افتخار و تقدیرنامه هنری از کشورهای مختلف دریافت کرده است.
