دختری با بادکنک بنکسی چگونه به نماد هنر قرن ۲۱ تبدیل شد؟
کارشناسان معتقدند «دختری با بادکنک» نه تنها پرطرفدارترین چاپ بنکسی است، بلکه یکی از شاخصترین آثار هنری قرن ۲۱ به شمار میرود و همچنان توجه کلکسیونرها و بازار هنر را به خود جلب میکند.
ایران آرت: ۲۰ سال پیش، روی دیوار سفید یک مغازه در شورردیچ لندن، هنرمند خیابانی ناشناس بنکسی تصویری ساده و معصومانه خلق کرد؛ دختری جوان، بادزده و تکرنگ که به سمت یک بادکنک قرمز قلبی دست دراز کرده بود. در آن زمان، بنکسی هنوز نامی شناختهشده نبود و آثارش عمدتاً در جامعه زیرزمینی بریستول محبوبیت داشت. او به تدریج با نقاشیهای بزرگ و جسورانهاش در بریستول و لندن، توجه همگان را جلب کرد، اما هنوز ستاره جهانی به حساب نمیآمد. با گذشت دو دهه، همان شابلون ساده شورردیچ به یکی از ماندگارترین تصاویر قرن ۲۱ تبدیل شده است.
صعود «دختری با بادکنک» به جایگاه نمادین به آرامی آغاز شد. پس از شابلون اولیه در شورردیچ و نسخه دیگری در ساوتبنک لندن که سال ۲۰۰۲ ظاهر شد، این اثر بیشتر به یک نماد محلی هنر خیابانی محدود بود؛ جذاب برای رهگذران، اما در میان جامعه فرهنگی گستردهتر ناشناخته بود.
در سال ۲۰۰۴، دو سال پس از خلق اولیه اثر، بنکسی به پتانسیل تکثیر گسترده آن پی برد. او با همکاری استیو لازاریس، عکاس و گردآورنده، از طریق امپریس «Pictures on Walls» نسخه چاپی «دختری با بادکنک» را منتشر کرد. این همکاری شامل تولید ۶۰۰ چاپ بدون امضا و شماره، ۱۵۰ چاپ امضا شده و شمارهدار و ۸۸ چاپ آزمایشی رنگی بود. چاپها هم به صورت آنلاین و هم در فروشگاه سالانهای به نام «Santa’s Ghetto» به فروش رسید. نسخههای امضا شده و شمارهدار با قیمت ۱۵۰ پوند و چاپهای بدون امضا با قیمت ۷۵ پوند فروخته شد. بنکسی همچنین نسخههای بازتولید شده را نقاشی کرد؛ از جمله ۲۵ اثر اسپری روی بوم و نسخههای محدود روی فلز.
یسیکا مارکس، متخصص ارشد بخش چاپ ساتبی، در مصاحبهای با آرتزی گفت: «بنکسی در سال ۲۰۰۴ مخاطب محدودی داشت و هنوز ستاره بینالمللی نبود. احتمالاً نسخهها بهطور کامل فروخته نشدند و نسخههای ارزانتر بدون امضا بیشتر مورد توجه بود.»
بازار «دختری با بادکنک» و آثار بنکسی به طور کلی چند سال بعد رونق گرفت. در واقع، وقتی اولین چاپ اثر در مارس ۲۰۰۵ به بازار ثانویه آمد، با برآورد قیمت ۳۰۰ تا ۴۰۰ پوند، فروخته نشد. این عدم استقبال بازار در آن زمان قابل تصور بود، اما اکنون غیرقابل تصور است؛ چاپهای بدون امضا به طور منظم بیش از ۱۰۰ هزار پوند در حراجها فروخته میشوند و چاپهای آزمایشی بیش از یک میلیون پوند معامله شدهاند.
مسیر «دختری با بادکنک» از یک اثر خریداری شده در حراجی تا اثری با ارزش ۱۰۰ هزار پوند، هم روند عمومی بازار چاپ و هم مسیر منحصر به فرد هنرمند را دنبال کرد. مارکس افزود: «بازار چاپها در حدود ۲۰۰۷ به طور قابل توجهی افزایش یافت. تصادفی نیست که در سال بعد، ۲۰۰۸، بنکسی Pest Control را برای تأیید اصالت آثارش و جلوگیری از تقلب راهاندازی کرد، زیرا تعداد زیادی تقلب وجود داشت.»
سایت Pest Control خود را «ولی / سرپرست قانونی هنرمند بنکسی» معرفی میکند و تنها نقطه تماس رسمی با هنرمند است. با این فرایندهای تأیید اصالت، کلکسیونرها میتوانستند از قانونی بودن آثار بنکسی در بازار ثانویه مطمئن باشند، به ویژه نسخههای چاپی. بازار همچنان گسترش یافت و نسخههای بدون امضا در حدود ۲۰۰۸ به بیش از ۱,۰۰۰ پوند رسید. همزمان، نسخههای محدود نقاشیها وارد بازار شد و در همان سال، یک بوم «دختری با بادکنک» در حراج فیلیپس به قیمت ۱۵۸,۵۰۰ دلار فروخته شد.
در کنار افزایش ارزش بازار، مشارکت بنکسی با فرهنگ عامه و رسانهها نیز بر محبوبیت اثر تأثیر داشت. او این اثر را بارها بازتولید کرد و از ترکیب شادی و جدیت تصویر برای پرداختن به مسائل اجتماعی استفاده کرد؛ از جمله نقاشی روی دیوار مرزی اسرائیل و کرانه باختری در ۲۰۰۵ و نسخههایی برای یادبود قربانیان بحران پناهجویان سوری در ۲۰۱۴.
«دختری با بادکنک» بیش از یک تصویر جذاب شد؛ به نمادی شناختهشده از نابرابری اجتماعی و معصومیت از دست رفته تبدیل شد. بنکسی خود نقش تحلیلگر و تحریککننده را پذیرفت؛ مستند ۲۰۱۰ او «Exit through the Gift Shop» و نصب ۲۰۱۵ او «Dismaland» هر دو ساختارهای هنر جهانی را در مقیاس بزرگ نقد کردند.
تا اواخر دهه ۲۰۱۰، جایگاه بنکسی به عنوان یک نماد جهانی تثبیت شد و آثارش به طور منظم میلیونها دلار در حراجها فروخته شد. نقطه عطف بزرگ شهرت اثر، حراج جنجالی سال ۲۰۱۸ در ساتبی لندن بود؛ در این حراج، یک نسخه از «دختری با بادکنک» به قیمت ۱.۱ میلیون پوند فروخته شد و بلافاصله پس از پایان حراج، مکانیزم پنهانی در قاب اثر فعال شد و تصویر به صورت زنده پاره شد؛ تکههای آن روی زمین افتاد و رسانهها به طور گسترده این حادثه را پوشش دادند. این اتفاق باعث شد بازار ثانویه آثار بنکسی و محبوبیت اثر بیش از پیش تقویت شود. نسخه خرد شده نقاشی با نام «Love is in the Bin» در سال ۲۰۲۱ به قیمت ۲۵.۴ میلیون دلار فروخته شد و رکورد جدیدی برای آثار بنکسی ثبت کرد.
کارشناسان معتقدند «دختری با بادکنک» نه تنها پرطرفدارترین چاپ بنکسی است، بلکه یکی از شاخصترین آثار هنری قرن ۲۱ به شمار میرود و همچنان توجه کلکسیونرها و بازار هنر را به خود جلب میکند.
