ببینید: حمیدرضا شفیعی و روایت اسطوره ای بهزاد شیشهگران از احمد شاملو
ایران آرت: حمیدرضا شفیعی [ مدیر رنگ وستا ]:
نمایشگاه بهزاد شیشهگران، گرافیست و نقاش شناخته شده با تیتر و موضوع " شاملو، صد پرتره" ، [ شاعر بزرگ ایران ۲۱ آذر ۱۳۰۴ – ۲ مرداد ۱۳۷۹ ] ، در گالری دنا از زوایای گوناگون جالب توجه بود.
ویژه آنکه استاد نقاش و گرافیست بیش از سه دهه روی این پروژه تصویری متمرکز بود و نمایشگاه نهایی درست در صدمین سال تولد شاعر پرآوازه ایران ، احمد شاملو، برپا شد.
بهزاد شیشهگران در این آثار نه به بازنمایی فیزیکی شاملو، بلکه به بازآفرینی «حضور» او میپردازد؛ حضوری که میان شعر، اعتراض، حافظه جمعی و تصویر در نوسان است.
استادی و مهارت استاد بهزاد شیشهگران این است که با تغییر خط، رنگ و شدت بیان، از شاملو اسطورهای چندلایه میسازد: شاعری که هم فرد است، هم تاریخ، هم اعتراض، و هم حافظه.
این آثار بیش از آنکه پرتره باشند،روایتی تصویری از هویت فرهنگی هستند؛ نوعی «تصویر-شعر»اند؛ جایی که نقاشی، همان کاری را میکند که شعر شاملو با زبان ایجاز ماندگار نمود.
از منظر رویکرد مفهومی، پروژه «صد پرتره» تلاشی است برای نشان دادن این واقعیت که یک چهره فرهنگی بزرگ را نمیتوان در یک تصویر خلاصه کرد. از این رو هر پرتره، قرائتی تازه از شاملو است.
از منظر فرم و خط، عنصر مسلط در همه پرتره ها خط است؛ خطی آزاد، گاه آرام، گاه خشن و شکسته که میان طراحی و نوشتار حرکت میکند. این خطها نه صرفاً مرزهای چهره را میسازند و نه به آن وفادار میمانند؛ بلکه بیشتر شبیه ردِ صدا یا پژواک کلاماند. چهره شاملو در این آثار بیشتر «نوشته میشود» تا «کشیده شود». این ویژگی، پیوندی مستقیم با جایگاه شاملو بهعنوان شاعر برقرار میکند؛ گویی پرتره از دل زبان بیرون آمده است.
در ترکیببندی و فضا، حذف جزئیات و تمرکز بر نیمرخ یا چهرههای ناقص، نوعی آشناییزدایی ایجاد میکند. فضای خالی اطراف چهرهها، بهویژه در پرتره های سیاهوسفید، به سکوتی بصری میماند که کلمات شاملو در آن طنین میاندازند. شیشهگران با این حذف آگاهانه، مخاطب را وادار میکند تصویر را در ذهن کامل کند؛ همانگونه که شعر، معنا را بهطور کامل تحمیل نمیکند بلکه آن را میگشاید.
رنگ در این مجموعه نقشی نمادین و ایدئولوژیک دارد. در برخی پرتره ها سه رنگ پرچم ایران خودنمایی می کند که دلبستگی شاملو به سرزمین مادری را یادآوری و تاکید می کند، پرتره ها با زمینه قرمز، رنگ را به مثابه شور، و مقاومت پدیدار می کند؛ قرمزی که هم به سیاست و اعتراض ارجاع دارد و هم به شدت عاطفی شعر شاملو.
این پرتره ها آشکارا حافظه جمعی معاصر ایران را فعال میکند و چهره شاملو را از یک شخصیت ادبی به یک نشانه تاریخی و اجتماعی ارتقا میدهند.
از منظر بیانگری و روانشناسی تصویر، چهرهها اغلب آگاهانه با ایهام، سایهوار و در حال شدناند. این سویه تصویری انتخابی آگاهانه است؛ زیرا شاملو در این آثار نه بهعنوان فردی با ویژگیهای چهرهای مشخص، بلکه بهمثابه «صدا»، «موضع» و «وجدان بیدار» بازنمایی میشود.
نگاهها—بهویژه در پرتره های سیاهوسفید—درونگرا، سنگین و تأملیاند و حس ایستادگی خاموش را منتقل میکنند.
این آثار عمدتاً با تکنیکهایی چون پاستل، زغال، مداد و رسانههای مختلط روی مقوا خلق شدهاند.
ترکیب چنان موادی عمق احساسی و روحیهی سرکش شاملو را بازتاب میدهد؛ سطوح پهن و تاچهای سریع، حس حرکت و استواری را القا میکنند.
این رویکرد، فراتر از شباهت ظاهری، جنبههای روحی و فکری شاعر را با لایههای مات و براق برجسته میسازد و جهان درونی شاعر را در نهایت استادی منتقل میکنند.
واریاسیونهای متعدد اجازه میدهد تا تحولات احساسی و اجتماعی او از زوایای گوناگون بررسی شود.
تأثیر بصری و واریاسیون تکرار و تنوع در بیش از صد پرتره، تعاملی هنرمندانه با زمان و اندیشه ایجاد میکند و زیباییشناسی را از طریق کنتراستهای سیاهوسفید و رنگی، به پاسداشت میراث شاملو تبدیل مینماید.
بهزاد شیشه گران [زاده ۱۳۳۱ تهران] طراح، نقاش و گرافیست معاصر ایرانی است. او هنر را آکادمیک فراگرفته و از ۲۰ سالگی هنر را حرفه ای دنبال می کند و علاوه بر پوستر، آرم و نشانه های گرافیکی ماندگار، نمایشگاه های موفق در فرانسه، انگلیس، ایتالیا،چین، بنگلادش، مالزی، سوییس و ... برپا کرده است.
کد خبر: 75190
