سلیمه معتمدی و نقاشی اعتراض
این نقاشی که در آرت فر من آرت پاریس ۲۰۲۵ ارائه می شود فریاد خاموش زنان و دردهای جمعی را در زبانی رنگین و پرشور به تصویر می کشد.
ایران آرت : سلیمه معتمدی (متولد ۱۳۴۱، اصفهان) که آثارش در مرز میان معنویت، عرفان و دغدغههای معاصر اجتماعی شکل گرفتهاند ، هنگامی که از سوی مارتکس و گروه هنری بات در آرت فیر فرانکفورت ۲۰۲۴، گالری بیانکی میلان ۲۰۲۵ و گالری ایتاک پاریس ۲۰۲۵ ارائه شد، با اقبال منقدین، تئوریسین های هنری و البته هنردوستان روبرو شد.
از این بانوی هنرمند اثر انتزاعی بیانگرایی از مجموعهی «بدون عنوان» که با تکنیک اکریلیک روی بوم در ابعاد ۵۰×۷۰ سانتیمتر خلق شده است را بررسی می کنیم که در آرت فر من آرت پاریس ۲۰۲۵ به نمایش در می آید.
سری "بدون عنوان"، یکی از متأخرترین و اجتماعیترین مجموعههای سلیمه معتمدی است؛ مجموعهای که در آن نقاش، فریاد خاموش زنان و دردهای جمعی را در زبانی رنگین و پرشور به تصویر می کشد.
ساختار ترکیببندی اثر بر پایهی پراکندگی کنترلشدهی رنگها و لایهها شکل گرفته است.
نقاش از نوعی «بینظمی هدایتشده» بهره گرفته تا چشم مخاطب را در مسیرهای گوناگون هدایت کند. خطوط سفیدِ ظریف که چهرهای نیمهمحوشده را القا میکنند، مرکز ادراک بصری اثر را شکل میدهند.
در اطراف این محور، لکههای رنگی با شدتهای متفاوت پخش شدهاند و تضاد میان نواحی خاکستری و درخششهای رنگی چون زرد، قرمز و سبز، توازن پویایی ایجاد کرده است. این چیدمان بهجای ساختار هندسی، بر اساس ریتم درونی و حس شهودی نقاش پیش رفته است.
پالت رنگی اثر ترکیبی از خنثی و زنده است: خاکستری مایل به سبز و بژ، پسزمینهای آرام و مبهم میسازند، در حالی که لکههای قرمز، زرد و سبز فسفری مانند جرقههایی از زندگی و احساس بر سطح اثر میدرخشند.
در واقع، رنگ در این اثر کارکردی روانشناسانه و استعاری دارد — خاکستری نشانهی درونگرایی و سکوت، و رنگهای درخشان نماد شور، رهایی و تمنای حضور.
خطوط سفید، ساده و رها، چهرهای را شکل میدهند که بهسختی از میان لایههای رنگی قابل شناسایی است. این شفافیت و ابهام همزمان، مخاطب را میان حضور و غیاب معلق میکند.
خطوط از جنس طراحی آزاد هستند، گویی هنرمند در میانهی لایههای رنگی ناگهان با «ردّی از انسان» روبهرو میشود و آن را با حداقلها ثبت میکند.
تکنیک اکریلیک در این اثر با چندلایهسازی و خراشهای سطحی به نوعی کیفیت مادی و زنده رسیده است. لایههای رنگ روی هم نشستهاند، گاه بهصورت نازک و شفاف، و گاه ضخیم و خمیری. این بافتها به اثر عمق بصری و حسی میدهند؛ گویی خاطراتی محو و انباشته روی بوم رسوب کردهاند.
در واقع، بافت در نقاشی معتمدی نوعی روایت در سکوت است — روایتی از گذر زمان، محوشدن چهرهها و همزیستی حافظه با رنگ.
در ظاهر، اثری انتزاعیـچهرهنگارانه است. اما در لایهی مفهومی، اثر به جستجوی «هویت» و «حضور زن در وضعیت مبهم و متزلزل» میپردازد.
چهرهای که نیمهپنهان در میان لایههای رنگی ظاهر شده، استعارهای از زنانگیِ پنهانشده، فردیت سرکوبشده یا خاطرهای دوردست است.
در مجموعهی «بدون عنوان»، سلیمه معتمدی معمولاً به بیان عاطفی و شاعرانه از وجود زنانه میپردازد؛ این اثر نیز در امتداد همان جهان است، با زبانی انتزاعیتر و شخصیتر.
نور در این اثر نه از منبعی بیرونی، بلکه از تضاد رنگها و سطوح ناشی میشود. لکههای زرد و سبز روشن، در میان خاکستریها میدرخشند و توهم نوری درونی میسازند. فضا نیز فاقد پرسپکتیو سنتی است و بیشتر بر اساس لایهگذاری عمقی شکل گرفته: مخاطب احساس میکند میان چند صفحهی شفاف حرکت میکند.
احساس غالب اثر، ترکیبی از حس درونی، سکوت، و بازتابی از تنهایی شاعرانه است. چهرهی نیمهمحوشده، با نگاهی خیره اما ناتمام، بهنوعی وضعیت روانی معلق اشاره دارد — نه غم مطلق، نه آرامش کامل؛ بلکه نوعی تأمل درونی.
بیان نقاش آزاد، خودانگیخته و بدون وابستگی به قاعده است، که با درونمایهی وجودی اثر هماهنگ میشود.
اثر در امتداد گرایشهای اکسپرسیونیسم انتزاعی با مؤلفههای شخصی است. در آثار سلیمه معتمدی، چهره و رنگ اغلب ابزارهای روانیاند، نه تصویری از واقعیت بیرونی.
او در مجموعههای اخیرش به سوی حذف مرز میان فیگور و انتزاع رفته و این تابلو نمونهی برجستهای از آن مرحله است — جایی که فیگور در رنگ حل میشود و تنها ردّی از حضور باقی میماند.
این خانم سلیمه معتمدی اثر را میتوان «تأملی تصویری بر حافظه، هویت و ناپایداری حضور انسان» دانست. در میان رنگهای متداخل و خطوط شکننده، سلیمه معتمدی جهانی را میسازد که در آن چهره، خاطره، و احساس در هم فرو میروند.
قدرت اثر در همین «ابهام زیباشناسانه» است — جایی که معنا نه بهصورت مستقیم، بلکه در میان لایههای رنگ و سکوت جاری میشود.
قیمت آثار سلیمه معتمدی در بازار هنر
قیمت آثار سلیمه معتمدی در یک دهه اخیر رشد قابل توجهی داشته است. آثار او در آرتفیر فرانکفورت ۲۰۲۴ با قیمت ۴۰۰۰ دلار عرضه شد و در نمایشگاههای میلان و پاریس به ترتیب ۴۰۰۰ و ۵۰۰۰ دلار قیمتگذاری گردید.
این رونق بازار، همزمان با حضور پررنگ او در رویدادهای بینالمللی است؛ از اکسپو چین (۲۰۰۶) و نمایشگاه «صلح جهانی» تهران (۲۰۰۷) گرفته تا گالری فارل پاریس (۲۰۱۷)، آرتم لسآنجلس (۲۰۲۴) و موزهها و گالریهای معتبر تهران.
نخستین نمایشگاه انفرادی او نیز در سال ۲۰۰۵ با مجموعه «دورها آوایی است که مرا میخواند» در گالری بنفشه و دو سال بعد در گالری گلستان برگزار شد؛ تجربههایی که مسیر او را در عرصۀ حرفهای هنر تثبیت کردند.
