سلیمه معتمدی و اثر رقص سماع

این اثر تجلی جوهره‌ی سماع است: جریان نور، رهایی روح. سلیمه معتمدی با استفاده از رنگ، فرم و حرکت توانسته است تجربه‌ای عرفانی را به زبان تصویری ترجمه کند.

ایران آرت : سلیمه معتمدی (متولد ۱۳۴۱، اصفهان) که آثارش در مرز میان معنویت، عرفان و دغدغه‌های معاصر اجتماعی شکل گرفته‌اند ، هنگامی که از سوی مارتکس و گروه هنری بات در آرت فیر فرانکفورت ۲۰۲۴، گالری بیانکی میلان ۲۰۲۵ Rachel Bianchi Archive و گالری ایتاک پاریس ۲۰۲۵ ITHAQUE ارائه شد، با اقبال منقدین، تئوریسین های هنری و البته هنردوستان روبرو شد.

از این هنرمند اثری بدون عنوان از مجموعه "رقص سماع " را بررسی می کنیم که با تکنیک اکریلیک در ابعاد ۱۲۰×۱۲۰ سال ۱۳۸۶خلق شده است؛  جالب اینکه این کار همان سال در نمایش انفرادی سلیمه در گالری گلستان به نمایش درآمد.

فرم سفید و روانی که در مرکز بوم گسترده شده، در نگاه نخست یادآور ردای در حال چرخش دراویش سماع است. خطوط منحنی و سیال حرکت دایره‌ای بدن در حال رقص را تداعی می‌کند؛ حرکتی که بی‌پایان و مکرر است. پس‌زمینه‌ی تیره و رنگ‌های سبز و نارنجی در اطراف، بر شدت و انرژی این چرخش می‌افزاید و فضایی روحانی و سرشار از حرکت درونی ایجاد می‌کند.

از منظر پالت رنگی، اثر در نگاه نخست انرژی بخش است؛ هم دایره رنگی و هم حرکت نرم رقصان این حال خوش را تقویت می کند؛ این کار از منظر تحلیل رنگی نیز قابل تحلیل است:

سفید: نشانه‌ی پاکی، تعالی و فنای فی‌الله؛ درست مانند درویشی که در سماع از خود می‌گذرد.

سبز: رنگ طبیعت، آرامش و تقدس در فرهنگ ایرانی

تیره: نمایانگر جهان مادی و تاریکی که درویش با سماع از آن عبور می‌کند.

نارنجی و زرد: جرقه‌های شور، آتش عشق و گرمای درونی که سماع را برمی‌افروزد.

البته پیداست این نقاشی، بازنمایی فیگوراتیو مستقیم نیست، بلکه جوهره رهایی و روح سماع را به تصویر می‌کشد. 

فرم سفید همچون چرخشی نورانی، مرکز ترکیب را دربر گرفته و فضایی میان حرکت و سکون ساخته است. این همان دوگانه‌ی بنیادین سماع است: آرامشی که از دل شور می‌جوشد و شورِ عاشقانه‌ای که در نهایت به آرامش می‌رسد.

سلیقه خانم نقاش برای انتخاب تکنیک اکریلیک جهت آفرینش سری "رقص سماع" درست و هوشمندانه است؛ زیرا اکریلیک با سرعت و شفافیت خود، بستر مناسبی برای انتقال انرژی و ریتم سماع است. 

ضربه‌های آزاد در سمت چپ و حرکت نرم و کنترل‌شده در بخش مرکزی، نشان از هماهنگی تضادها دارد؛ تضادی که اساس سماع است: زمین و آسمان، ماده و روح، تاریکی و نور.

در مجموعه "رقص سماع"، سلیمه معتمدی نه به دنبال بازنمایی فیگور انسانی، بلکه جستجوی زبان تصویری برای بیان عرفان و تجربه‌ی حضور است.

 این اثر با ترکیب سیال و رنگ‌های معناگرا، به نوعی تبدیل به چکیده‌ی حرکت درویش شده است: سفری بصری به سوی رهایی.

مخاطب در مواجهه با اثر، نه فقط حرکت چرخشی بلکه نوعی ارتعاش روحانی را احساس می‌کند. نگاه او در بوم به گردش درمی‌آید، همان‌گونه که درویش در سماع می‌چرخد.

این تابلو از مجموعه "رقص سماع" بیش از آنکه تصویری از بدن رقصان باشد، تجلی رهایی و جوهره‌ی سماع است: جریان نور، رهایی روح از تاریکی. سلیمه معتمدی با استفاده از رنگ، فرم و حرکت توانسته است تجربه‌ای عرفانی را به زبان تصویری ترجمه کند.

_ کامنت سلیمه معتمدی درباره رقص سماع

سلیمه معتمدی پیش تر در یک مصاحبه ویدئویی درباره سری "رقص سماع " گفته بود:" آن چه در این مجموعه بیشتر احساس می شود، یک جور رهایی ست؛ رهایی از همه پیله هایی که خودمان برای خودمان درست کردیم ..."

_قیمت آثار سلیمه معتمدی در بازار هنر

قیمت آثار سلیمه معتمدی در بازار هنر در یک دهه اخیر با جهش جالب توجه روبرو برده است که رونق فروش آنها از آرت فیر فرانکفورت تا دو نمایشگاه پاریس و میلان مؤید این نکته است.

آثار سلیمه معتمدی در ابعاد متوسط در آرت فیر فرانکفورت ۲۰۲۴ به مبلغ ۴۰۰۰ دلار، در گالری بیانکی میلان ۲۰۲۵ به قیمت ۴۰۰۰ دلار و در گالری ایتاک پاریس به قیمت ۵۰۰۰ دلار قیمت گذاری شده بود.

نخستین نمایشگاه انفرادی سلیمه سال ۲۰۰۵ با سری « دورها آوایی ست که مرا می‌خواند»، در گالری بنفشه و بعدتر سال ۲۰۰۷ در گالری گلستان، یکی از قدیمی ترین گالری های خاورمیانه برپا شده است.

آثار او بارها در مهم ترین رویدادهای هنری بین المللی مانند اکسپو چین [ ۲۰۰۶ ]، صلح جهانی ، تهران [ ۲۰۰۷]، گالری فارل پاریس [ ۲۰۱۷]، گالری آرتم لس آنجلس [ ۲۰۲۴ ] و البته موزه ها و گالری های معتبر تهران به نمایش درآمده است.