گودرزی دیباج: برای مقابله با کپی بهتر است روی وجدان و اخلاق جامعه هنری کار شود
یک کارشناس تجسمی معتقد است که بهتر است مقدم بر کارهای فنی، برای جلوگیری از ترویج کپی آثار هنری، روی اخلاق و ترویج ارزش‌های جامعه کار شود.
ایران آرت: هفته گذشته، معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نامه‌ای به مدیرکل هنرهای تجسمی دستور داد ساز و کاری برای پیشگیری از ارائه آثار کپی و رسیدگی به این موضوع برنامه‌ریزی شود. به همین دلیل تصمیم گرفتیم به سراغ هنرمندان و کارشناسان برویم و موضوع را از دید آنها بررسی کنیم.
مرتضی گودرزی دیباج در گفت و گو با روزنامه جام جم در این باره گفت: ایجاد ساز و کاری برای بررسی اصالت آثار راه‌حلی شدنی است ولی قطعی نیست. این مختص کشور ما نیست و در همه جای دنیا در نهایت ممکن است پس از بررسی فراوان نتیجه غلطی گرفته شود. بنابراین نباید به این موضوع به عنوان یک راه حل قطعی و نهایی نگاه کنیم.
او در تکمیل سخنش گفت: کپی آثار هنری یک مبحث تازه نیست. در کشور خودمان می‌توانیم رد آن را تا دوره صفویه بگیریم و روی هم رفته قدمتی حدود ۴۰۰ ساله در دنیا برای آن قابل تصور است. چون همواره راه‌هایی برای کپی به ذهن جاعلان می‌رسد.
وی افزود: در مورد آثاری که بیش از ۵۰ سال قدمت دارند، تشخیص کپی آسان‌تر است. درواقع با استفاده از دستگاه‌های آزمایشگاهی به راحتی می‌توان سن اثر را مشخص کرد. هرچند در کشور خودمان متخصصانی داریم که بدون استفاده از امکانات خاصی با تکیه بر تجربه می‌توانند اصالت آثار را تشخیص دهند. اما در حال حاضر تا جایی که می‌دانم دو آزمایشگاه مجهز برای این کار در کشور داریم.
دیباج توضیح داد: تربیت کارشناسان خبره برای این منظور از نیازهای اساسی است. بنابراین به نظر بنده باید حتما مراکز آموزشی برای تربیت متخصصان تاسیس شود و در آن کارشناسان داخلی و خارجی به آموزش افراد بپردازند. فعلا به اندازه کافی متخصص در کشور نداریم اما با تجمیع عقلا می‌شود راه را آغاز کرد. البته چه بهتر که کار به موسساتی سپرده شود که در این زمینه پیشینه و تخصص دارند. به هر حال من امید چندانی ندارم این حرکت به نتیجه‌ای برسد.
این هنرمند همچنین گزینش افراد برای کارشناسی آثار هنری را بسیار مهم ارزیابی کرد و گفت: خطر بزرگ این است که نهادی بنیان گذارده شود که افراد متخصص در آن حضور نداشته باشند یا بدتر از آن، متمایل به سمت و سوی خاصی باشند و نگاه سوداگرانه داشته باشند.
گودرزی دیباج همچنین گفت: هیچ‌گاه نمی‌توان به یک تعریف واحد از کپی رسید. مواردی در کشور داشتیم که یک اثر اصل مطابق نظرهای شخصی کپی شناخته شده و صاحب آن متضرر شده است. خدا کند که این موضوع عمدی نبوده باشد اما ممکن است غرضی هم در بین باشد. برای همین است که معتقدم قبل از بحث فنی باید روی تقویت وجدان و اخلاق در جامعه کار شود. باید روی ارزش‌ها کار کنیم زیرا ارزش‌های اخلاقی مقدم بر همه چیز است. در دورانی به سر می‌بریم که گویا همه چیز بر محور اقتصاد و ارزش مادی قرار داده شده است.
او راه‌های فرار از قانون را در کشور در دسترس دانست و گفت: نمی‌توان حد و مرزها را مشخص کرد. مشخص کردن مسائلی مثل ایده‌دزدی به دیدگاه فردی اشخاص وابسته است. ما در زمینه کپی‌رایت و حقوق معنوی آثار ادبی هم حتی نتوانستیم به نتیجه برسیم. چه برسد به آثار تجسمی.
مرتضی گودرزی دیباج در پایان گفت: اجازه بدهید خیلی روی سیستم قضایی کشور در این زمینه حساب باز نکنیم. در پرونده‌های این‌چنینی چون توان و تخصص لازم وجود ندارد گاهی مساله تنها پیچیده‌تر می‌شود. سیستم حقوقی و قضایی کشور ما اگر بتواند مشکلات داخلی خودش را حل کند برای ما کافی است.
