از طنازی با حرمسرای شاهی تا وقتی مرگ فرا می‌رسد / گالری‌گردی ایران آرت در 4 نمایشگاه
سارا ساسانی: در گالری‌گردی این هفته ایران آرت به نمایشگاه‌های گالری‌های شیرین، راه ابریشم و اُ سر زده‌ایم.
ایران آرت: نمایشگاه کاریکاتور بزرگمهر حسین‌پور با عنوان «یک کاریکاتوریست در حرمسرای ناصرالدین شاه» در گالری راه ابریشم، نمایشگاه ابوذر ونکی با عنوان «به دنیای شدن خوش آمدی!» در گالری شیرین یک، نمایشگاه نقاشی و چاپ دستی مسعود غفاری با عنوان «به صدای سگانِ سردابهات گوش کن» در گالری اُ و نمایشگاه نقاشی‌های شادی نویانی با عنوان «هبوط» در گالری شیرین دو، سوژه‌های این هفته گالری‌گردی هستند.
طنازی در حرمسرای شاهی
دورۀ قاجار و بقایای بصری این دوره بارها از سوی هنرمندان مورد بازیابی و بازنمایی قرار گرفته است. در نمایشگاه اخیر بزرگمهر حسین‌پور، حرمسرای ناصرالدین شاه سوژه اثر است و آثاری در ابعاد مختلف و بزرگ به نمایش درآمده است.
این نمایشگاه با عنوان «یک کاریکاتوریست در حرمسرای ناصرالدین شاه» آثاری سیاه و سفید برگرفته از عکس‌های سیاه و سفیدی است که از ناصرالدین شاه باقی مانده است. ناصرالدین شاه به دلیل علاقه زیاد به هنر نقاشی و خوشنویسی با هنر آشنایی داشته است اما با ورود دستگاه فوتوگرافی به ایران از ظاهر عجیب و پیچیده آن در حیرت می‌ماند و به این معقوله علاقه‌مند می‌شود. او کار با دوربین را توسط مستشاران و واسطه‌های خارجی آموزش می‌بیند و شروع به عکاسی میکند و چه جایی بهتر و امن‌تر از حرمسرای شاهی.
حسین‌پور در این مجموعه با توجه به وقایع و اتفاقاتی که موجب ثبت عکسی توسط ناصرالدین شاه شد، آثاری را به شیوه کاریکاتور به تصویر کشیده است. اما به دلیل ذات طنز آمیز کاریکاتور این آثار مایه طنز دارند و نقدی هم به سبک زندگی ناصرالدین شاه شده است.
با توجه به اینکه زیرنویس‌هایی که ناصرالدین شاه به شکلی ابداعی در زیر عکس‌هایش مرقوم می‌کرد و شرح ماوقع را می‌داد، هنرمند نیز زیرنویس‌هایی در توضیح اثر و موقعیت ایجاد شده در زیر آثار نوشته است و در بیشتر آثار این عبارات در درون خود اثر نیز آورده شده است.
حسین‌پور عناصری جدید و روزآمدی را به کاریکاتورهایش اضافه کرده است و بار طنز آثار را چندین برابر کرده است. آرم‌ها و نشانه‌های جدی، سلفی گرفتن‌های ناصرالدین شاه، حالت ایستادن زنان حرمسرا مقابل دوربین و غیره همگی حاکی از یک بازنگری طنازانه در اصل اثر هستند. پیش از این سیامک فیلی‌زاده در مجموعه عکس‌هایش با عنوان آندر گراند که در گالری آران به نمایش در آمد به وقایع دوران ناصری پرداخت و استفاده از پرسپکتیوهای خاص و نشانه‌های بصری جدید و نامرتبط به عصر سوژه اثر در این آثار دیده می‌شد.
بزرگمهر حسین‌پور در فضای مجازی بسیار شناخته شده است و با انتشار آثار طنزآمیز و کاریکاتورهایش به عنوان یک سلبریتی مجازی تلقی می‌شود که در دنیای بدون مرز فضای مجازی مخاطبان بسیاری را به این نمایشگاه آورده بود و تصویری که در بازدید از این نمایشگاه بارها به چشم می‌خورد لبخندی است که بر لبان مخاطبان مقابل نقاشی‌ها نقش می‌بست. بازدیدکنندگان با دیدن آثار حسین‌پور و خواندن عبارات در کنار این آثار چهره‌هایی خندان و بشاش به دست می‌آوردند و این یکی از نکات مثبت این نمایشگاه بود.
نمایشگاه کاریکاتورهای بزرگمهر حسین‌پور با عنوان «یک کاریکاتوریست در حرمسرای ناصرالدین شاه» تا 15 آبان ادامه دارد. گالری راه‌ابریشم در بلوار کشاورز، بین خیابان وصال شیرازی و قدس، ساختمان تکنو آجر، پلاک 210 قرار دارد.
ناشناخته‌های کهکشان
اسامی ناشناخته، حالت‌های ناشناخته، لباس‌های ناشناخته و در مجموع فضا و مکانی ناشناخته در گالری شیرین، مجموعه ابوذر ونکی را رمزآلودتر می‌کنند. آثاری آویزان از سقف، بالا رونده از تنه درخت و نشسته بی‌‌سر و دست، در حلقه‌هایی معلق تو در تو در نمایشگاه، ونکی با عنوان «به دنیای شدن خوش آمدی!» جوی عجیب و غیر منتظره را به نمایش می‌گذارد.
مجسمه‌های ابوذر ونکی از دنیایی حکایت می‌کنند که در عین اینکه نمونه آن را بر روی زمین نمی‌توان یافت اما شرایط زندگی آنها در زمین مصداق دارد.
کهکشان دنیایی است که هنرمند در مجموعه‌اش متصور شده است و حلقه‌های آویخته شده در اطراف مجسمه‌ها به خوبی تداعی‌کننده همان کهکشان دور از دسترس است. او از شدن می‌گوید: «میان آنچه هستی و آنچه می‌خواهی بشوی تنها یک لمس فاصله است. اگر نخواهی، همه چیز داری ... اما اگر خواستی، دیگر هیچ چیز نداری. چون باید به دنیای تازه‌ای قدم بگذاری که بهای ورودش تمامی داشته‌های توست. ...»
انسان برای تحول یافتن و شدن مصائب و مراحل سختی را باید پشت سر بگذارد و باید از متعلقاتش درگذرد و در پی هدف پیش رو تمام مراتب دشوار تحول یافتن را بپذیرد و پشت سر بگذارد. آدم‌های ونکی همگی متحیرند، خسته و رنجورند از تلاشی بیهوده برای رفتن و نماندن. آنها به جایی می‌روند که «... زیر پایت همیشه خالی‌ست. کهکشان، کهکشان نیستی. جایی که ساکنان آنجا همه بهت زده‌اند. سرزمینی که همگی در آن خسته، رنجور و مفلسند. ...» جایی که این پا برهنگان به آنجا رفته‌اند جایی برای بهتر شدن و بهزیستی نیست، جایی برای دستیابی و آرام یافتن نیست.
ونکی در پردازش مجسمه‌ها، چهره آنها و حالت‌های پریشان و متحیّر آنها خلاقانه و متفاوت عمل کرده به علاوه در نحوه ارائه آثار نیز دست به نوآوری زده است و به شیوه معمول و همیشگی حجم‌ها را بر روی پایه‌هایی یک‌دست و یک‌نواخت قرار نداده است و آنها را در فضای جعبه سفید گالری به‌گونه‌ای جای داده که گویی در فضا به حرکت درآمده‌اند و بر فراز زمین در حال رفتن و شدن هستند.
نمایشگاه آثار ابوذر ونکی با عنوان «به دنیای شدن خوش آمدی!» تا 30 مهر در گالری شیرین دایر است. گالری شیرین در خیابان کریم‌خان، کوچه سیزدهم، پلاک 5 قرار دارد.
شب زیست‌کنندگان
نمایشگاه نقاشی و چاپ دستی مسعود غفاری در گالری اُ با عنوان «به صدای سگانِ سردابهات گوش کن» با آثاری با موضوع سگ به نمایش درآمده است. در این مجموعه، آثاری در ابعاد مختلف دیده می‌شود.
غفاری به ترسیم زندگی سگانی در فضایی دور و موهوم و نه چندان ناشناخته پرداخته است. سگان در این آثار به شب‌زیست‌کنندگان ولگردی می‌مانند که بی‌هدف در فضایی تاریک و سرد رها شده‌اند و در محیطی گیج و مبهم دوره‌‌گردی می‌کنند.
سگانی در سرداب‌هایی به دور از نور و روشنایی پرسه می‌زنند به دنبال انسان‌هایی رها شده در سرمای سردابه‌ها. شاید این سگان با انسان‌های تبعید شده همنشین شده‌اند و در شب هنگام که هنگامۀ همیشگی سردابه است به دنبال انگیزه‌ای برای ادامۀ حیات در حرکت هستند. پویایی و جست‌وجوگری آنها خلاصه می‌شود به یافتن ناچیزی برای ماندن و بقا یافتن.
آثار غفاری با رنگ‌هایی تیره و کدر پرداخت شده‌اند و لکه‌های روشن و درخشانی در اثر دیده نمی‌شود جز بازتاب نوری که بر سطح بالایی عناصر در تصویر به چشم می‌خورد. این نور از روزنه‌ای کوچک در بالای سردابه می‌تابد و تنها روزنۀ فیروزه‌ای است که ادامه حیات را برای ساکنین شب زیست سردابه ممکن و میسر میکند :« ... و سرداب اما آن یتیم رهاشده می‌تواند باشد، بی‌نیاز از همسایه. این ماییم و غیاب‌مان و نیاز به فروزۀ تهِ سرداب، افروز و فروزان و فرزانه‌اش خود، تا در مواجهه با آن، خود را و خود را به معنای واقعی- نه مجازی- همسایه بیابیم.»
در این آثار سگ‌هایی به نمایش درآمده‌اند بی‌رمق، نیمه جان و محو شده در سرمای سردابه‌ای نمور. این سگان سردابه که اغلب تنها هستند سرهایی به زیر دارند و گویی در مسیری تکرار شونده و بیهوده کاری عبث می‌کنند. سرها به زیر به دنبال بارقه‌ای از نور و امید می‌گردند غافل از آنکه این کورسوی امید در روزنه‌ای نهفته بالای سر آنها و بر بام سردابه است.
در مجموعه «به صدای سگانِ سردابهات گوش کن» چند اثر چاپ دستی وجود دارد که به کل مجموعه نه از لحاظ موضوعی، نه تکنیکی و نه محتوایی ارتباطی ندارد و آثاری جدا افتاده از کل مجموعه هستند و اینکه چرا غفاری تصمیم و اصرار به نمایش آنها در این کل واحد داشته جای سؤال دارد.
نمایشگاه مسعود غفاری با عنوان «به صدای سگانِ سردابهات گوش کن» تا 1 آبان ادامه دارد. گالری اُ در خیابان کریم‌خان، خیابان سنایی، خیابان خِدری (شاهین سابق)، پلاک 18 قرار دارد.
مرگ فرا می‌رسد
سرانجام می‌میریم و هر کدام به شکلی می‌میریم اما مرگ و شیوه مردن اشخاص مهم سیاسی و فرهنگی می‌تواند مهم و موضوع اثر باشد. شادی نویانی در نمایشگاه اخیرش به نقاشی صحنه مرگ مشاهیر فرهنگی و سیاسی پرداخته است. او تلاش کرده است آنها را در موقعیت‌هایی خاص در هنگام مرگ به تصویر بکشد.
نمایشگاه «هبوط» به ترسیم مرگ شخصیت‌هایی چون چه‌گوارا، معمر القذافی، مائو زدونگ، ولادیمیر مایاکوفسکی، الویس پریسلی، حبیب محبیان، فروغ فرخزاد، صادق هدایت، غلامرضا تختی، علی شریعتی و غیره. نویان در این نمایشگاه تلاش کرده به نقش رسانه‌ها و همه‌گیر شدن عکس‌ها از طریق هم‌رسانی عکس در شبکه‌های مجازی و اجتماعی بپردازد. با تکثیر و انتشار عکس‌های افراد شاخص و مهم در جامعه از این افراد اسطوره‌زدایی می‌شود و دیدن تصویر مرگ آنها موجب می‌شود دیگر انسان‌هایی جاودانه و نامیرا تلقی نشوند و ما متوجه می‌شویم آنها نیز همچون ما می‌میرند و میرایی به سراغ‌شان خواهد آمد؛ « ... امروزه هنگام بروز اتفاقات ،حضور هولناک رسانه‌ها، آنقدر اسناد و مدارک متنوع و معتبر، در قالب‌های فیلم، عکس، متن و صدا، از آن حادثه بر جای می‌گذارد که نقش روایت انسانی را- که واقعیت را با خیال، داستان‌سرایی و استدلالاتی بر اساس تجربیات شخصی در می‌آمیزد- از بین برده است. ...»
پیش از این نیز آثاری با موضوع مرگ کار شده است که از آن میان می‌توان به مجموعه عکس آزاده اخلاقی با عنوان «یک شاهد عینی» اشاره کرد. او نیز همچون نویانی در این مجموعه به تصویر کردن لحظه مرگ مشاهیر سیاسی و فرهنگی ایران پرداخت.
مرگ لحظه‌ای است که همچون تولد برای هر کسی اتفاق می‌افتد. در آثار نویانی نیز لحظه مرگ برای تعدادی از اسطوره‌های معاصر در ابعاد مختلف رخ داده است و او بخشی از تاریخ مهیج چگونگی افتادن مرگ بر قهرمانان انسان عصر جدید را به نمایش درآورده است. نویانی با تکنیکی خاص فضای ترسناک و اندوهگین لحظه رخدادن مرگ را به خوبی به تصویر درآورده است.
نمایشگاه آثار شادی نویانی با عنوان «هبوط» تا 2 آبان در گالری شیرین دو ادامه دارد. گالری شیرین در خیابان کریم‌خان، کوچه سیزدهم، پلاک 5 قرار دارد.
