خودنگاره ۲۰۵ نقاش ۱۵۰ سال اخیر ایران کتاب شد/ پریسا پهلوان: تمرکز ما چاپ کتاب تجسمی با رویکرد پژوهشی است / یکی از بهترین کتاب های تجسمی در سال ۱۴۰۰
پریسا پهلوان: کتاب تاریخ خودنگاره حدود ١٥٠ سال گذشته ایران است که بدیهی ست بدان اهمیت تاریخ هنری می دهد . اینکه هنرمندان دیروز و امروز ایرانی خود را چه جوری به تصویر کشیده است، حتمن هم اکنون هم جالب است اما به حتم در سال های بعدتر اهمیتش چند چندان خواهد شد
ایران آرت: آزاده جعفریان در اعتماد نوشت: ورق زدن کتاب « صورت صورتگران » حاصل پژوهش و گردآوری « شهروز مهاجر » واقعن جذاب است؛ این که ۲۵۶ هنرمند خود را چه جوری به تصویر کشیده اند کنجکاوی برانگیز است، گاه هنرمندان در سنین مختلفی از خود نقاشی خلق کرده اند و برخی برخورد مفهومی با موضوع خود نگاره انجام داده اند؛ جمع همه اساتید هنر هم جمع است و در این میان پرتره ۵۱بانوی هنرمند برای من هیجان انگیز است، زیرا از برخی از این هنرمندان تجسمی حتی در گوگل کم تر رد عکس و خبری هست و تماشای این پرتره ها شوق انگیز است. به بهانه کتاب صورت صورتگران با خانم پریسا پهلوان که از دانش آموختگان مدرسه فرهاد توران خانم میرهادی است و یک دهه است به عنوان مدیر گالری ویستا فعالیت می کند و پنج سال است انتشارات ویستا هنر را تأسیس کرده گفتگو کرده ایم.
کتاب صورت صورتگران توسط نشر ویستا هنر و گالری ویستا منتشر شده است، این کتاب حائز چه ویژگی هایی بود که آن را منتشر کردید؟
پهلوان: گالری ویستا از شروع فعالیت خود ، اعتقاد داشت که مستند سازی نمایشگاه ها یکی از مبانی مهم گالری است و از اولین نمایشگاه تا اکنون ، برای همه نمایشگاه ها کاتالوگ چاپ کرد و در چند نمایشگاه کتاب چاپ کرد که بعد از مدتی به این نتیجه رسید برای این مستند سازی باید ساز وکار رسمی پیش بینی کند و مدیریت گالری در یک فرایند طولانی مجوز نشر را گرفت که بطور تخصصی کتاب در حوزه هنرهای تجسمی را چاپ و نشر کند. چنین اتفاقی به معنای پوشش دادن گستره ای از اولویت های تاریخ تجسمی ایران است که در آن فروغ لازمه را نداریم.
پیشنهاد کتاب پژوهشی خودنگاره نقاشی در ایران که از طرف آقای شهروز مهاجر پیشنهاد شد، به روال دیگر پیشنهادات ابتدا در بخش مشاوران هنری گالری بررسی شد، جالب بود که دیدیم هرگز کتابی با چنین رویکردی منتشر نشده است و به طبع این بزرگترین انگیزه شد تا این مجموعه به زیور طبع آراسته شود .
از نگاه شما به عنوان ناشر مهم ترین ویژگی این کتاب چیست؟
پهلوان: این کتاب تاریخ خودنگاره حدود ١٥٠ سال گذشته ایران است که بدیهی ست بدان اهمیت تاریخ هنری می دهد . اینکه هنرمندان دیروز و امروز ایرانی خود را چه جوری به تصویر کشیده است، حتمن هم اکنون هم جالب است اما به حتم در سال های بعدتر اهمیتش چند چندان خواهد شد. شیوه برخورد هنرمندان با چهره خود به خصوص برخی هنرمندان معاصر نیز در زمره جذابیت های این کتاب جامع است. حتمن تئوریسین ها و پژوهشگران تفاسیر و تعابیر متعددی به لطف این مجموعه گرانبها ارائه خواهند داد و چه بسا از بعد جامعه شناسی بتوان پرتره نگاری در هر دوره را بررسی کرد.
این کتاب پرتره چند هنرمند را دارد ؟
پهلوان: این کتاب ۲۵۶ اثر از ۲۰۵ هنرمند را شامل می شود و جالب است بدانید پرتره و خودنگاره ۱۵۴ هنرمند مرد و پرتره ۵۱ هنرمند زن را ثبت کرده است.
لابد پروسه شکل گیری این کتاب کار دشواری بود؟
پهلوان: پروسه گردآوری این آثار کار بسیار سختی بود و به حق آقای شهروز مهاجر یک کار ماندگار با این کتاب انجام داد.
تعدادی از هنرمندان اصولا" خود نگاره نداشتند ، تعدادی به دلیل در قید حیات نبودن قابل ردیابی نبودند و بعضی تصاویر یا مستندات مناسب نداشتند. پژوهش گر کتاب براساس شناخت و نگاه منتقدانه خود ، آثاری را که به نوعی در تاریخ هنر تجسمی و خودنگاره می توانند اهمیت داشته باشند انتخاب کردند.
کتاب با سه مقاله پژوهشی از شهروز مهاجر ، مهرنوش علی مددی و باربد گلشیری از نگاه و منظرهای مختلف و تاریخی به خودنگاره شروع و پس از آن اولین اثر خودنگاره ای از محمد حسن افشار ( حدود ١٢٠٠ شمسی) شروع و آخرین هنرمند انتخابی که متولد ١٣٦٨ است به پایان می رسد. این کتاب مرجع خودنگاره در ایران است که بنا به گفته جناب مهاجر در ویرایش های بعدی حتما کامل تر هم خواهد شد.
چرا هم زمان با انتشار چنین کتاب مهمی نمایشگاه از آثار چاپ شده در کتاب برگزار نشد؟
پهلوان : برای رونمایی کتاب ، پیش بینی نمایشگاهی با همین موضوع مطرح و از چند ماه قبل برنامه ریزی شد و گالری با مراکز هنری که مکان مناسب را داشتند مداکرات و تفاهم هایی را انجام داد ولی به دلیل محدودیت های کرونا و عدم حضور آقای مهاجر در تهران ( به مدت کوتاه توانستند بعد از دو سال بیایند) تصمیم گرفته شد که کتاب که چاپ شده بود ، با حضور ایشان رونمایی و برای نمایشگاه در سال١٤٠١ برنامه ریزی گردد.
از چه زمانی کار چاپ کتاب را آغاز کرده اید؟ این چندمین کتاب نشر ویستا هنر و گالری ویستا است؟ و از اساس از چه جور کتاب هایی برای انتشار استقبال می کنید؟
پهلوان: با توجه به خلاء ای که در حوزه کتاب های پژوهشی- تجسمی در بازار نشر ایران احساس می شود مجموعه فرهنگی ویستا بر آن شده است از کتاب های پژوهشی در این حوزه حمایت و زمینه انتشار این آثار را فراهم کند. ۹ سال پیش زمانی که گالری ویستا فعالیتش را آغاز کرد؛ با توجه به نگاه روشمند وعلمی که دارم تصمیم داشتم تا انتشارات ویستا را هم راه اندازی کنم تا مستندات و پژوهش هایی که برای برپایی یک نمایشگاه انجام می دادیم را در قالب کتاب و کاتالوگ منتشرکنیم. اما سال ها برای تحقق این خواسته ام زمان برد. تا زمانی که مجوز انتشارات ویستا هنر صادر شود پژوهش هایمان را در قالب کاتالوگ منتشر می کردیم و همزمان با هر نمایشگاه کاتالوگ ها را در خود گالری ارائه می کردیم و این آثار به بازار نشر راه پیدا نمی کردند و در گذر زمان دسترسی به این منابع پژوهشی میسر نبود. با توجه به این که تعداد ناشرانی که در حوزه تجسمی فعالیت می کنند کم است و فعالیت گالری ویستا نیز دراین حوزه است، تصمیم گرفتیم که تمرکزمان را در حوزه نشر تنها معطوف به حوزه تجسمی کنیم. پس ازاین که مجوز انتشارات در سال ۱۳۹۵ صادر شد به تمام پژوهشگران و هنرمندانی که با آن ها همکاری داریم، اعلام کردیم که اگر کتاب پژوهشی و تالیفی قابل تاملی دارند برای انتشار آثارشان از آن ها حمایت خواهیم کرد. کتاب «صورت صورتگران» که تاریخ مصورخودنگاره در نقاشی ایران است؛ نخستین کتاب انتشارات ویستا هنر است، اما پس از این که مجوزانتشارات صادر شد برای کتاب_کاتالوگ هایی که پیش ازآن منتشر کرده بودیم مجوز گرفتیم تا اگر زمینه ارائه این آثار در خارج از فضای گالری نیز فراهم شود. تاکنون دو کتاب از آقای مهدی حسینی و یک کتاب از خانم ثمیلا امیر ابراهیمی چاپ شده است و در حال حاضر کتاب دیگری در دست چاپ است. کتاب های پژوهشی و در حوزه هنرهای تجسمی ، کتاب هایی هستند که نشر ویستا هنر بعد از بررسی برای چاپ و نشر اقدام خواهد کرد.
گرانی عجیب غریب کاغذ بحث روز فرهنگ و هنر چگونه در این شرایط کتابی ۳۷۰ صفحه ای تمام رنگی منتشر کرده اید؟ آیا وزارت ارشاد از معاونت فرهنگی تا مرکز تجسمی از چاپ کتاب توسط شما حمایتی هم می کند؟
پهلوان: وزارت ارشاد سهمیه کاغذ تحریر به کتاب اختصاص دادند ولی به دلیل نوع کتاب و رنگی بودن و اثر تاریخی داشتن کتاب، حتما باید کاغذ گلاسه انتخاب می شد که طی فرایند مرسوم ، جایگزینی انجام و هزینه های ناشی از آن توسط گالری ویستا و انتشارات ویستا هنر پرداخت شد.
کناب صورت صورتگران ( تاریخ مصور خودنگاره در نقاشی ایران) حدود ٤ سال طول کشید. اخذ مجوز از صاحبان آثار ، اجازه از موزه ها ، تکمیل اطلاعات آثار ، طبقه بندی و طی مراحل مختلف دیگر. همه این ها به طبع منجر به طولانی شدن چاپ کتاب شد.
