امارات و نقاشی مهرداد فلاح

مهرداد فلاح در این اثر، با زبان میکس‌مدیا و بهره‌گیری از اصول رنگ، بافت، ترکیب‌بندی و نمادپردازی، روایتی معاصر از هویت ملی امارات ارائه می‌کند؛ حضور رنگ طلایی [ که با ورق طلا کار شده] روی کنتراست پس‌زمینه، همچون نوری مقدس از دل این شور بیرون می‌زند؛ طلایی‌ای که به‌وضوح حامل معنای شکوه، شکفتگی و ثروت است و امارات امروز را در مقام کشوری نوپا اما قدرتمند و پرآوازه بازتاب می‌دهد.

ایران آرت: این تابلو میکس‌مدیای مهرداد فلاح، در ابعاد ۱۰۴×۱۰۲ سانتی‌متر، در نگاه اول یک جشن دیداری برای پنجاه‌وچهارمین سالگرد امارات است؛ جشنی که رنگ، بافت و خط را هم‌زمان روی صحنه می‌آورد. 

سطح بوم با چهار رنگ آشنا — قرمز، سبز، سفید و سیاه — پوشانده شده و بی‌درنگ پرچم امارات را در ذهن تداعی می‌کند، اما فلاح این پرچم را به صورت نوارهای منظم و خشک ترسیم نکرده؛ موج‌های رنگی شعله‌وار، مرزها را می‌شکنند و فضایی پرانرژی و تپنده می‌سازند. 

در میانهٔ این هم‌نشینی رنگ ها، یک عقاب طلایی باشکوه قد برافراشته است؛ عقابی که هم به نشان رسمی امارات اشاره دارد و هم در ساختار درهم‌تنیده‌اش به نقاشی‌خط و سنت خوشنویسی ایرانی–اسلامی پهلو می‌زند و سخن از همذات پنداری می کند.

نخستین عامل جذابیت بصری کار، کیفیت بدنی و لمسی آن است؛ ضربه‌قلم‌های ضخیم و چرخشی روی بوم، حسی اکسپرسیو و بداهه‌گون دارند و مخاطب را دعوت می‌کنند تا نه‌فقط ببیند، بلکه با چشم خود «سطح» را لمس کند. 

این بافت زنده، معنای جشن ملی را از سطح نشانه‌های رسمی فراتر می‌برد و آن را به انفجاری از احساس جمعی بدل می‌کند؛ گویی رنگ‌ها، مردم را نمایندگی می‌کنند که از چهار سوی پرچم به سوی مرکز، به سوی عقاب و در نهایت به سوی هویت مشترک خود هجوم می‌آورند. 

حضور رنگ طلایی [ که با ورق طلا کار شده] روی کنتراست پس‌زمینه، همچون نوری مقدس از دل این شور بیرون می‌زند؛ طلایی‌ای که به‌وضوح حامل معنای شکوه، شکفتگی و ثروت است و امارات امروز را در مقام کشوری نوپا اما قدرتمند و پرآوازه بازتاب می‌دهد.

در سطح طراحی، مهرداد فلاح آگاهانه به اصل «تأکید مرکزی» تکیه کرده است. 

عقاب نه‌تنها در مرکز هندسی بوم، که در مرکز معنایی آن نیز قرار دارد و تمام خطوط و امواج رنگی، شعاع‌وار به آن ختم می‌شوند. فرم عقاب به‌طرزی هوشمندانه از خطوط کشیده و قوسی ساخته شده که یادآور اُنس خوشنویس با قلم است؛ انگار متن نانوشته‌ای از تعلق، ستایش و دعا در دل پیکرهٔ پرنده جاگذاری شده است.

 این پیوند میان پرچم یک کشور عربیِ همسایه و سنت بصری ایرانی، از مهرداد فلاح هنرمندی فرامرزی می‌سازد که توانسته گفتمان هویت ملی امارات را با زبان زیبایی‌شناسی منطقه‌ای و ریشه‌های خود گره بزند.

 گفتمانی که هم در فضای هنری خاورمیانه و هم در شبکه روابط فرهنگی ایران و امارات قابل خوانش است.

از منظر معناشناسی، اثر در نقطهٔ تلاقی قدرت و لطافت می‌ایستد. عقاب، مطابق سنت دیرینهٔ خاورمیانه، نماد اقتدار سیاسی، بیداری و مراقبت است؛ بدن پرنده از قوس‌های نرم و ریتمیک ساخته شده که بیشتر به قدرت زیبایی در فضا می‌ماند. بدین ترتیب، فلاح تصوری تازه از وطن ارائه می‌دهد: وطنی که قدرتش در صلابت صرف خلاصه نمی‌شود، بلکه در انعطاف‌پذیری، هم‌زیستی و توانش برای دربرگرفتن طیف متنوعی از فرهنگ‌هاست. 

پنجاه‌وچهار سالگی امارات در این خوانش، نه صرفاً یک عدد تاریخی، بلکه آستانهٔ بلوغ کشوری است که از دل شن‌ها و مرزها، به صحنهٔ جهانی پرتاب شده و حالا زیر سایهٔ این عقاب طلایی، با اعتمادبه‌نفس به آینده می‌نگرد.

این نقاشی را می‌توان بیانیه‌ای تصویری دانست که در آن، پرچم از سطحی صرفاً رسمی عبور می‌کند و به موجودی زنده و سیال بدل می‌شود؛ موجودی که موج می‌زند، می‌سوزد، می‌رقصد و در نهایت در قامت یک عقاب–خوشنویس تجسم می‌یابد. 

مهرداد فلاح در این اثر، با زبان میکس‌مدیا و بهره‌گیری از اصول رنگ، بافت، ترکیب‌بندی و نمادپردازی، روایتی معاصر از هویت ملی امارات ارائه می‌کند؛ روایتی که برای مخاطب ایرانی نیز آشنا و دست‌یافتنی است، زیرا از دل همان سنت تصویری برآمده که سال‌هاست مرزهای جغرافیا را پشت سر گذاشته و در جست‌وجوی تعریفی تازه از «خانه»، «ملت» و «آینده» است.

گفتنی ست مهرداد فلاح در سال ۱۳۵۴ در تهران متولد شد. مهرداد فلاح در خانواده‌ای سنتی قد کشید اما این یک خانه عادی نبود. در این خانه یکی از مهم ترین پیشگامان نقاشان معاصر ایران نیز زاده شده بود: صادق تبریزی.

زنده یاد صادق تبریزی، دائی مهرداد بود و مهرداد شاگرد خاص و برگزیده او شد.

آثار مهرداد فلاح تاکنون در چهار حراجی مختلف ارائه و همگی بالاتر از برآورد اولیه به فروش رسیده اند: در مهر ماه ۱۴۰۳ در بیست و یکمین حراج تهران ۱۸۷ میلیون تومان، دومین حراج ملی در سال ۱۳۹۴، حراج گوهران و یک حراج خیریه در لس آنجلس.

آثار مهرداد فلاح در کشورهای انگلستان، سوئیس، ایتالیا، بلاروس، قبرس، ترکیه، آمریکا (لس آنجلس) ، دبی و البته ایران بارها به نمایش درآمده است؛ جالب است که ورود او به دنیای هنر به ۲۳ سالگی، سال ۱۳۷۷ ، باز می گردد که یک نمایشگاه نقاشی پشت شیشه در گالری ۶۶ به تماشا گذاشت و سپس شش نمایشگاه انفرادی که شاید مهم ترین آن که بازتاب وسیع داشت، نمایشگاه "شیر با خط" در گالری آرت سنتر در سال ۱۳۹۴ بود.

فلاح در این سالها آثار متعددی با ترکیب نقاشی و نمادپردازی ایرانی خلق کرده و امضای خود را یافته و در زمره نقاشانی ست که از سنت های نقاشی ایرانی برای آفرینش آثار مدرن و معاصر بهره می‌برد؛ در این میان سه سری شیرها، خروس و البته عجایب المخلوقات برای او شهرت بسیاری آوردند.

صاحب نظران متعددی مهرداد فلاح را در زمره هنرمندانی می‌دانند که ادامه دهنده و احیاء کننده "مکتب سقاخانه" در عصر حاضر هستند.