شکوه اندوه در رنگ؛ نگاهی به نقاشی مهدی ویشکایی در کلکسیون رها گالری

اثر مهدی ویشکایی، ما را به درنگ وامی‌دارد؛ درنگی در برابر تصویر، و تأملی در درون خودمان.این نقاشی نه صرفاً بازنمایی یک چهره، شاید آینه‌ای از وضعیت روانی، اجتماعی است. سبزهای فروخورده، حکایت از زندگی‌ای خاموش‌شده دارند و آبی‌های تیره، نمادی از اندوهی طولانی‌اند.

ایران آرت : کلکسیون رها گالری خاورمیانه که توسط مهندس محمدرضا قائم مقامی بنیانگذاری شده و مدیریت می شود بیش از دو دهه است با تمرکز بر ارتقای هنر منطقه فعالیت فرهنگی مستمر دارد، شاهکارهای مدرنیستی و معاصر متنوعی از هنرمندان ایرانی و عرب را نگاهداری می کند.

یکی از این آثار، اثر معروفی از زنده یاد مهدی ویشکایی ست؛ اثر بدون عنوان با تکنیک رنگ روغن روی بوم در ابعاد ۷۲×۱۰۵ سانتی متر است.

مهدی ویشکایی (زاده۱۲۹۹ رشت - درگذشته ۱۳۸۵)، از نقاشان پیشگام ایران است که بیشتر به خاطر پرتره‌هایش شناخته شده‌است. در نوجوانی به همراه خانواده به تهران مهاجرت کرد. در آنجا در هنرستان کمال الملک تحصیل کرده و سپس به دانشکده هنرهای زیبا رفت. وی پس از تأسیس هنرستان هنرهای زیبای کشور مدیر این هنرستان شد. نمایشگاه‌های زیادی از آثار این هنرمند در در داخل و خارج از ایران برپا و آثارش بارها در حراجی ها ارائه شده است.

اثر زیبا و تأمل برانگیز مهدی ویشکایی در کلکسیون رها گالری یکی از شاخص ترین آثار اوست که همه مولفه های زیبایی شناسی کارهای او را ارائه می دهد.

در میان ضربه‌های خشن قلم‌مو و لایه‌های پرشور رنگ، چهره‌ای زنانه از اعماق بوم سر برآورده؛

 نگاهی که نیمی خیره و نیمی غایب است، بر بستری از سبز و آبی، غرق در سکوتی پراضطراب. این تصویر، نقاشی‌ای است از مهدی ویشکایی، هنرمند معاصر ایرانی، که در تکنیکی جسورانه با رنگ روغن، احساسی عمیق و روان‌شناختی را به تصویر کشیده است.

نقاشی حاضر، با سبک اکسپرسیونیستی، بیش از آنکه به نمایش واقعیت بیرونی بپردازد، بر بازنمایی فوران درونی متمرکز است. 

چهره زن، با حالتی درهم‌شکسته اما در عین حال مقاوم، از دل ضربات تند و تیز رنگ زاده شده است. چشم‌ها، گویی در پی چیزی گمشده‌اند و لب‌ها، با رنگ نارنجی تند، همچون ندایی خاموش، بر زمینه‌ای سرد و ساکت می‌درخشند.

مهدی ویشکایی را باید از نخستین هنرمندان نوگرای ایران دانست که ویژگی‌های اغراق‌آمیز رنگ و ضربه‌قلم‌های ضخیم و جسور را در آستانه تثبیت مدرنیسم ایرانی، در برخوردی بسیار بی‌پروا و آوانگارد به‌کار می‌گیرد.

 آثار او حد واسطی بین نقاشی آکادمیک و مدرنیسم است. رنگ‌گذاری ضخیم و لکه‌ای متأثر از آثار نقاشان پست‌امپرسیونیست، از مهم‌ترین ویژگی‌های آثار ویشکایی است.

شناخته‌شده‌ترین آثار مهدی ویشکایی پرتره‌هایی هستند که به علاقه و یا سفارش خلق کرده است. او در رنگ‌گذاری، به بیانی شخصی و قلمی منحصر به خود رسیده است. به همین جهت در اغلب پرتره‌هایی که ساخته، نشان مشخصی از هیجان قلم دیده می‌شود.

قلم پرشتاب او، تصویرپردازی مدرن ایرانی را در آغازگاه آن نشان می‌دهد و همچنین رنگ‌های غلیظ و ضربه‌‌قلم‌های سریع، اغواکننده و پراکنده او، نوعی کشش نیرومند تصویری را به بیننده منتقل می‌کند. همان‌طور که در این اثر او که در کلکسیون رها گالری خاورمیانه نگهداری می شود نیز به خوبی دیده می‌شود.

از نظر تکنیکی، اثر با لایه‌های ضخیم رنگ (impasto) ساخته شده که نه‌تنها به آن بُعدی فیزیکی می‌بخشد، بلکه حس زنده و تپنده‌ای نیز به بیننده منتقل می‌کند. ترکیب‌بندی عمودی و تمرکز بصری بر چهره، تماشاگر را به درون جهان درونی سوژه می‌کشاند؛ جایی که هیاهوی بیرونی به سکوتی سنگین بدل شده است.

پالت رنگی اثر، ترکیبی از سبز، آبی، فیروزه‌ای و مشکی است که فضایی سرد و رازآلود پدید آورده‌اند. 

در این میان، رنگ لب‌ها و لکه‌های سفید در بخش پایینی تصویر – که شاید نمادی از گل، لباس یا برف باشد – نقطه‌ای از تضاد و تأکید بصری‌اند. این رنگ‌ها نه‌تنها در خدمت فرم که در خدمت معنا نیز هستند؛ سبزهای فروخورده، حکایت از زندگی‌ای خاموش‌شده دارند و آبی‌های تیره، نمادی از اندوهی طولانی‌اند.

کنش نقاشانه در این اثر، آزاد، شهودی و گاه پرخاشگرانه است؛ هر ضربه رنگ، گویی انفجاری‌ست از احساس.

 این نوع برخورد بی‌واسطه با بوم، نزدیکی ویشکایی با نقاشان اکسپرسیونیست اروپایی و هم‌زمان خاستگاه‌های بومی خودآگاه او را نشان می‌دهد.

این نقاشی نه صرفاً بازنمایی یک چهره، بلکه آینه‌ای از وضعیت روانی، اجتماعی یا حتی تاریخی است. 

چهره زن، شاید نمادی باشد از تجربه‌ی زیسته‌ای در جامعه‌ای در گذار؛ یا شاید صرفاً پژواکی‌ست از درون هنرمندی که با رنگ، به جست‌وجوی رهایی یا معنا برآمده است.

اثر مهدی ویشکایی، ما را به درنگ وامی‌دارد؛ درنگی در برابر تصویر، و تأملی در درون خودمان.

این اثر به کلکسیون رها گالری خاورمیانه تعلق دارد.