امارات و نقاشی بیتا وکیلی در کلکسیون رها گالری خاورمیانه
ترکیب مسجد ابوظبی (سنت) و برجها (مدرنیته) نوعی گفتمان هویتی امارات را بازآفرینی میکند؛ اماراتی که از دل خاک برمیخیزد و با آسمان پیوند دارد؛ نقاشی بیتا وکیلی که در کلکسیون رها گالری خاورمیانه است، نشان می دهد امارات امروز، نتیجه همزیستی سنت و فناوری، ایمان و توسعه، معماری اسلامی و نوآوری جهانی است، کشوری که به آینده چشم دوخته اما ریشههایش را فراموش نکرده است، رنگهای پرچم امارات هم غیر از کارکرد هنری و انسجام رنگی، یک «بیانیه هویت ملی» ست.
ایران آرت: کلکسیون رها گالری که توسط مهندس محمدرضا قائم مقامی بنیانگذاری شده و مدیریت می شود بیش از دو دهه است با تمرکز بر ارتقای هنر منطقه فعالیت فرهنگی مستمر دارد، شاهکارهای مدرنیستی و معاصر متنوعی از هنرمندان ایرانی و عرب را نگاهداری می کند.
یکی از این آثار، اثر "شکوه اتحاد" بیتا وکیلی ست که با ترکیب مواد روی بوم در ابعاد ۲۲۰ در ۱۸۰ سانتیمتر آذر ۱۴۰۴ در آستانه ۵۴سالگی امارات خلق شده است.
این اثر آمیزهای است از نقاشی، کلاژ و هنر ترکیبی، که روح معماری اسلامی و شکوه امارات متحده عربی را آینه داری می کند. در مرکز، تصویری از، مسجد با شکوه شیخ زاید در ابوظبی دیده می شود ، که همچون نگینی در دل زمین و آسمان نشسته است. اطراف این مرکز، بافتی دایرهوار از عناصر فلزی، مهرهها، و قطعات شهری ساخته شده که تداعیکننده آسمانخراشها و رشد مدرن شهرهاست.
در میان این آسمان خراش ها نمادهای برخی برج ها و ساختمان های مهم و مطرح امارات متحده عربی از ، برج العرب ، برج الخلیفه ، موزه آینده ، برج الماس دبی، برج کایان دبی ، برج های دو قلو البَحر ابوظبی ،برج های دو قلوی جمیرای دبی ، برج شمس ابوظبی دیده می شوند .
رنگها یادآور پرچم اماراتاند: قرمز، سبز، سفید، سیاه. این حلقهها همچون حفاظی مقدس پیرامون میراث فرهنگی و دینی کشور گسترده شدهاند. ترکیب بافتهای خشن و درخشان، گذشته و آینده را در تقابل و گفتوگو قرار میدهد — شن و خاک در برابر فولاد و شیشه.
در نوارهای مشکی، نام امارت ها به عربی نوشته شده: ابوظبی، دبی، شارجه، عجمان، فجیره، رأسالخیمه، امالقوین — گویی این اثر نه تنها تصویری از معماری، بلکه بیانی از وحدت و هویت ملی است.
میتوان گفت این اثر میان سنت و مدرنیته پلی ساخته؛ از گنبدهای سفید روحانی تا برجهای نقرهای درخشان — تصویری از امارتی که ریشه در ایمان دارد و نگاه به آینده دوخته است.
اثر "شکوه اتحاد" بیتا وکیلی که در ۵۴ سالگی امارات رونمایی رسانه ای شده در کلکسیون رها گالری نگهداری می شود به مثابه یک بیانیه تصویری برای هویت، پیشرفت، وحدت ملی و شکوه معماری اسلامی–مدرن عمل میکند.
این اثر، فراتر از یک نقاشی، یک شیء هنری است؛ آمیزهای از نقاشی، کلاژ، مجسمهگونگی و تکنیکهای ترکیبی که در ابعاد ۲۲۰×۱۸۰ سانت، نهتنها یک تصویر، بلکه یک تجربه محیطی و احساسی برای مخاطب میسازد.
در مرکز، مسجد باشکوه شیخ زاید قرار دارد؛ یک انتخاب آگاهانه که سه کارکرد دارد:
کانون معنایی: نماد ریشههای دینی و معنوی امارات
کانون بصری: نقطه تمرکز چشم در هندسه بیضوی کار
کانون تاریخی – هویتی: پیوند گذشته و آینده
ساختار بیضوی پیرامون مسجد باعث میشود:
اثر حالت آیینی و نمادین پیدا کند
فراگیری سرزمین امارات در همه جهات القا شود
تمرکز مخاطب دائماً به مرکز بازگردد
این ساختار، نوعی ماندالای مدرن را تداعی میکند؛ طرحی دایرهوار که معمولاً برای نمایش کمال، وحدت و جهانشمولی استفاده میشود.
اثر بهطور گسترده از مواد ترکیبی استفاده میکند:
الف) نقاشی کلاسیک برای تصویر مسجد
سایهپردازیهای ملایم
بازتابهای درخشان روی گنبدها
رئالیسم کنترلشده
این بخش به اثر اعتبار تاریخی و زیباییشناختی میدهد.
ب) کلاژهای فلزی، مهرهها، قطعات شهری
حضور این مواد سخت و صنعتی، دو وجه مهم میسازد:
تجسم رشد شهری و تکنولوژیک امارات
ایجاد بافت ملموس و مجسمهگون
این انتخابها اثر را از سطح تخت نقاشی به سطحی چندلایه و معماریگونه ارتقا میدهد.
ج) بافتگذاری ریزدانه
بافتهای متراکم در لایههای قرمز، سبز و سفید (رنگهای پرچم امارات) نوعی ریتم و حرکت ایجاد میکند که سیلان انرژی در کشور را تداعی میکند.
نمادشناسی
الف) مسجد شیخ زاید
نماد: معنویت، وحدت، آرامش ، هویت اسلامی امارات، مهمترین سمبل معماری معاصر جهان عرب
ب) آسمانخراشها و نمادهای شهری
در پیرامون اثر، نمادهای ساختمانهای شاخص امارات دیده میشوند:
برج خلیفه، برج العرب، موزه آینده، برج الماس دبی، برج کایان، برجهای دو قلوی البحر، برجهای جمیرا، برج شمس ابوظبی
اینها نماد: پیشرفت تکنولوژیک،سرمایهگذاری جهانی،آیندهنگری، چشمانداز مدرن شهری
این ترکیب مسجد (سنت) و برجها (مدرنیته) نوعی گفتمان هویتی امارات را بازآفرینی میکند.
ج) رنگها
رنگهای پرچم امارات در تمام ساختار اثر جاری است؛ این انسجام رنگی یک «بیانیه هویت ملی» خلق میکند.
قرمز: قدرت، اراده، شهامت
سبز: رفاه، ثبات، سرسبزی
سفید: صلح، پاکی، معنویت
سیاه: عمق تاریخی، استحکام
تحلیل مفهومی
۱) وحدت ملی
حلقههای متحدکننده پیرامون مسجد، استعارهای از ۷ امارت و وحدت آنهاست.
۲) پیوند زمین و آسمان
بافت خاکی اطراف مسجد و آسمان آبی در پشت آن، ارتباطی میان:
ریشههای زمینی (سرزمین)
تعالی معنوی (آسمان) برقرار میکند.
۳) مدرنیته در کنار سنت
اثر نه تقابل سنت و مدرنیته، بلکه همزیستی خلاقانه آنها را نمایش میدهد.
خوانش تاریخی–فرهنگی
اثر شکوه اتحاد بیتا وکیلی در کلکسیون رها گالری، به پنجاهوچهارمین سال اتحاد امارات اشارات معنایی روشنی دارد: پیامش این است که امارات امروز نتیجه همزیستی سنت و فناوری، ایمان و توسعه، معماری اسلامی و نوآوری جهانی است.تصویری از کشوری میسازد که به آینده چشم دوخته اما ریشههایش را فراموش نکرده است.
تحلیل زیباییشناختی
هندسه
ترکیببندی حلقوی
توازن میان مرکز آرام و پیرامون متراکم
تضاد میان سطوح نرم نقاشی و سختی مواد صنعتی
نور و رنگ
نور گرم روی گنبدهای مسجد
آسمان غبارآلود آبی، که حس زمانمند بودن تاریخ را القا میکند
تکرار دایرهها حس ضربان، حیات و پویایی میسازد
ریتم بصری
آرایش مهرهها و حلقهها نوعی تکرار موسیقایی ایجاد میکند.
سبکشناسی
اثر ترکیبی از: رئالیسم معماری، آرتورک مفهومی، نقاشی–مجسمه، کلاژ شهری، ماندالاسازی فرهنگی، این چندسبکی بودن، آن را به اثری متعلق به هنر معاصر خاورمیانه تبدیل میکند.
جایگاه اثر در کارنامه بیتا وکیلی
بیتا وکیلی، نقاش زن متولد ۱۳۵۲ تهران، بیش از سه دهه است با نقاشی زندگی می کند: تحصیلات آکادمیک در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد و حضور در بالاترین سطح صحنه هنر خاورمیانه از درخشش در حراجی های بین المللی تا ارائه آثارش در بیش از ۸۰ نمایشگاه در امارات، کانادا، آمریکا، چین، موناکو، ارمنستان، مالزی، فرانسه، آلمان ، انگلستان، عمان و البته ایران.
بیتا وکیلی در حراج کریستیز شش فروش جالب توجه دارد که رکورد او به ۱۸ آپریل ۲۰۱۲ برمی گردد که اثر " رویای نیویورک " او ۴۵ هزار دلار چکش خورد.
آثار بیتا وکیلی در گنجینه های مهمی مانند بانک پاسارگاد، بانک گردشگری، و معتبرترین مجموعه داران ایرانی نگهداری می شود.
این اثر یکی از پختهترین آثار او از نظر ترکیب مواد، انسجام معنایی و شکوه دیداری است.
وکیلی معمولاً در آثارش: مورفولوژی شهری، هویت سرزمین، عناصر معماری، کلاژهای تطبیقی را تلفیق میکند.
«شکوه اتحاد» اثر بیتا وکیلی که در کلکسیون رها گالری نگهداری می شود اثری است:
چندلایه
پیاممحور
هویتگرا
معمارانه
با تکنیک پیشرفته و بافتی چشمگیر
این اثر، امارات را همچون کشوری معرفی میکند که: از دل خاک برمیخیزد، با آسمان پیوند دارد
در حلقهای از وحدت، فرهنگ و پیشرفت احاطه شده و در معماریاش گذشته و آینده به آشتی رسیده است.
یک خوانش دقیقتر نشان میدهد که اثر، نقشه فرهنگی معاصر امارات را در قالب یک «ماندالای ملی» به تصویر میکشد.
این اثر در کلکسیون رها گالری خاورمیانه نگهداری می شود.
